Toplam Okunma 0
Seçim arifesindeyiz ve içimiz dışımız her yerimiz ülkemiz için son derece önemli olan 24 Haziran seçimlerine kilitlenmiş durumda. Peki ya engelliler ve engellilere yönelik politika belirleyenler bu kilidin neresinde?
Aslında bu ay sizlerle daha önceki seçim döneminde yaptığım gibi partilerin ve cumhurbaşkanı adaylarının seçim bildirgelerindeki engellilerle ilgili düşünce ve projelerini paylaşmayı istedim. Ancak karar vermek ve bilgileri toparlamak için çok gecikmiştim. Sırf AKP'nin seçim bildirgesi 360 küsur sayfaydı. O kadar seri okuma yeteneğim ve tüm bunları yeterince irdeleyecek zamanım yoktu. Alelade bir şeyi de ortaya koyamazdım.
Ne yalan diyeyim. Biraz da sıtkım sıyrıldı siyasetten ve siyasetçilerin bildik vaatlerinden. Ne yazmış olabilirlerdi ki? Engellilerin istihdamı, çevrenin erişilebilirlik düzenlemeleri falan da falan. Yıllardır aynı terane ama gidilen yol karınca hızıyla vardığımız bu noktada. Farklı politikacılar, başka adlarla aynı projeler ama sonuç hep aynı.
Tam vazgeçmişken Engelsiz iPhone grubundaki bir paylaşım dikkatimi çekti. Bundle haber sitesinden alıntılanan haberde, Japonya'da geçen yaz yapılan seçimlerde uygulanan bir sistemden söz ediliyordu. Haberin başlığı: Karanlıkta Seçim.
Okumayanlar için kısaca anlatayım. Tokyo kent meclisinin belirlendiği seçimde uygulanan bir erişilebilirlik metodu Karanlıkta Seçim, “Election in the Dark”
Haberde açıklandığına göre internet sitesi Yahoo! Japan ve reklam ajansı Dentsu tarafından görme engelli seçmenlere seçim hakkında bilgi vermek amacıyla hazırlanmış. Japonca ismiyle Kikoeru Senkyo (işitilebilir seçim) olarak dilimize tercüme edilebilen sitede seçim haberleri, adayların vaatleri ve parti politikaları hakkındaki anketlere yanıtlarını içeriyormuş.
Yine haberden öğrendiğimize göre bu siteyi kuranlar fark etmişler ki Japonya'daki görmeyen seçmenlerin büyük bir çoğunluğu internet ve bilgisayar kullanıcısı. Ancak gerekli erişilebilirlik düzenlemeleri olmadığı ve sitelerde görsel grafikler çok fazla kullanıldığı için özellikle seçim çalışmaları ve anketleri hakkında doğru ve yeterli bilgi edinemiyorlar.
Düzenlenen anketlerde bu husus da göz ardı edilmemiş ve görme engellilerin şikâyetleri, adayların ve seçim çalışmaları yürütenlerin ilgisini çekmiş. Amaaaan onlar da bilmeyiversinler, denip es geçilmemiş ve İşitilebilir Seçim sitesi tasarlanıp uygulamaya konulmuş.
Site tasarımı hakkında haberde şu açıklamaya yer verilmiş. İşe koyulan Dentsu ve Yahoo! tüm kampanya vaatlerini metin formatında toparlamış ve bunları bir mikro siteye yerleştirmiş. Site, ilk bakışta tamamen karanlık görünüyor, menülerde ya da sayfalarda herhangi bir bilgi akışı yok. Zira seçim bilgileri siyah fon üzerine siyahla yazılmış. Siteye giren gören seçmenler, sitedeki bilgiye ulaşamıyor. Görme engelliler ise ekran okuyucuları yardımıyla içeriği alabiliyor. Bunun nedeni de bilginin orada olmasına rağmen görme engellilerin buna ulaşamıyor olmasına dikkat çekmek. Yani site bir yandan görme engelli seçmenlere bilgi desteği sağlarken bir yandan da konu hakkında farkındalık yaratmayı amaçlıyor.
“Election in the Dark” inisiyatifi kamuoyunda çok dikkat çekmiş ve 10 gün içinde 1,2 milyon ziyaretçi tarafından tıklanmış. Medyada geniş yer bulmuş ve sonuç olarak görme engelliler daha fazla görmezden gelinememiş. Tokyo Kent Meclisi’ de harekete geçmek durumunda kalmış. Ayrımcılığı ortadan kaldırmaya yönelik politikalar önemsenmek zorunda kalınmış ve hatta partiler, partiler üstü bir ortak karar ile bu sorunun çözümü için çalışacakları hakkında görüş birliğini açıklamış.
Uygulama Japonya'da çok ses getirip çözüme yönelik kayda değer adımları attıracak gibi gözükse de ben ayrı bir site tasarımına gerek var mıydı diye düşünmeden edemedim.
Ayrı kapkaranlık bir site yapmak yerine, adaylar sitelerinin ve seçim vaatlerini sundukları bildirgelerin erişilebilirliğini azami düzeyde sağlasalar ve bunu her fırsatta kamuoyunda duyursalardı olmaz mıydı mesela? Ayrımcılığı ortadan kaldırırken başka bir ayrım yapılmış olmuyor mu sizce de?
Ancak gene de güzel bir adım olmuş ve dişe dokunur işler yaptıracağa benziyor inisiyatif.
Bu noktada bizim ülkemizde, her ne kadar çalışmalarında aktif rol oynayamasam da üyesi bulunmaktan gurur duyduğum Engelsiz Erişim Derneği'nin, insanüstü bir çabayla kısacık zamanda başardığı erişilebilir bir şekilde tek başına oy kullanma özgürlüğünü bize kazandırmasından söz etmeden geçemeyeceğim.
16 Nisan 2017 Referandumu’nda biliyorsunuz ilk şablon deneyimini yaşamıştık. Müthiş bir duyguydu o kendi adıma. Bence birçok kimse de benimle aynı şeyleri hissetmiştir.
Birileri için öylesine, doğalından olan bir şey, bir diğeri için kazanılması gereken bir hakka dönüşüyor ne garip. Ve benim kırk yaşında kazandığım bir hak bu. Seçme ve seçilme hakkımı kullanmaya başladıktan tam yirmi iki yıl sonra tek başıma kabine girdim. Mühürü istediğim yere bastım. Mühürü elimde tuttum diyorum size, düşünebiliyor musunuz? Kâğıdı kurusun diye birkaç saniye beklettim. Katladım ve zarfa koydum. Ben bunları tek başıma, bir gün tek başıma yaptım.
Tercihimi kimse bilemezdi, söylemek zorunda değildim. İstediğim yuvarlağa, kimseye hesap vermek kaygısı duymadan mühürümü vurabilirdim. Yılların intikamını alırcasına hırsla vurdum şak diye.
Bu duyguyu yaşamamı sağlayan birileri ise sırf bu hakkımızı alabilelim diye kilometrelerce yol tepti. Defalarca İstanbul'dan Ankara'ya gitti. YSK'ye meram anlattı. Kabullendirdi ve omuzlarına aldığı ağır yükün altından başarıyla kalktı. Öyle bir yüktü ki bu, başaramazsa bir daha kabullendirmek belki de imkânsız olacaktı daha uzuuun yıllar.
Referandumdan yüz akıyla çıkmayı başarınca idealist derneğim, ondan sonraki ilk seçime dikti gözlerini. Ancak biliyorsunuz 24 Haziran seçimleri bir anda alevlendi, tarih belirlendi, jet hızıyla seçim çalışmaları başladı ve bu yazı yazıldığı zaman itibariyle neredeyse bitiyor.
Bu kadar kısa sürede gene YSK ile müthiş bir trafiğe girişildi ve Kurumun 2018/564 nolu kararıyla izin koparıldı. Ancak şablonları tasarlamak, taslak şeklinde hazırlamak, test etmek, maliyetini çıkarmak ve karşılamak tamamen Engelsiz Erişim'e aitti. YSK bu konuda kılını kıpırdatmıyordu. İzni vermekle üzerine düşeni yaptığını düşünüyordu herhâlde.
Hummalı bir çalışmayla kısa sürede taslak şablon hazırlandı, matbaalarla görüşüldü ancak maliyet çok yüksekti. Bizim gibi küçük bütçeli bir derneği zorlayacak bir rakam çıkıyordu ortaya. Çünkü iki ayrı seçim ve iki ayrı pusula vardı doğal olarak. Dolayısıyla referandumdakinden çok daha büyük iki şablon gerekiyordu. Diğer görme engelli sivil toplum örgütlerine mali açıdan kendi üyelerinin şablon masraflarının karşılanıp karşılayamayacakları soruldu. Kişisel ön talepler alındı ve ortalama kaç şablona ihtiyaç olduğu belirlendi. Bu arada sponsor arayışına girildi. Sonuçta bütün engeller aşıldı ve şablonlar basıldı.
Engelsiz Erişim'in çoğu hizmet sektöründe çalışan üyeleri o gün için izin aldı ve birçok GETEM çalışanı ile birlikte gönüllülerin de desteğiyle onlarca kişi tek tek şablonları katlayıp mühür basılacak yerlerini söktüler. Tüm gerekli şablon, şablonların nasıl kullanılacağına dair kabartma yazılı açıklamalar ve diğer kimi dokümanları birer birer özenle zarfladılar. Ön talep formunda bildirilen adresler etiketlere basıldı ve zarfların üzerine yapıştırıldı. En sonunda kargoya verildi ve sanırım bu gün itibariyle pek çok kişinin eline ulaştı. Tabii sizler bu yazıyı okuduğunuzda ben dâhil herkesin elinde olacaktır eminim şablonu.
Dergimizden Mürşide, Meral ve tabii başkanımız Engin de bu onlarca kişinin arasındaydı sağ olsunlar. “Peki sen neredeydin de aralarındaymışsın gibi anlatıyorsun” derseniz, O kadar ballandırdılar ki içlerinde bulundukları şartları; hasedimden “Ben yazacağım” dedim. Öyle de yaptım.
Sonuçta YSK de Engelsiz Erişim'in çabasını görmezden gelemedi ve bir dahaki seçimde sürecin direkt içinde olacağı izlenimini verdi. Hadi hayırlısı. Gelecek erişilebilirlik anlamında güzelliklere gebe. Dilerim ülkemiz yönetimi içinde öyle olur.
Aşağıdaki bağlantılara göz atmadan sayfayı kapatmamanızı rica ederim.
Bundle Haber sitesindeki Karanlıkta Seçim haberi için tıklayınız:
Erişilebilir Seçim Mümkün Ötelemeye Gerek Yok videosu için tıklayın: