Bir Eylemin Düşündürdükleri

Merhaba Değerli Okurlarımız.

Engelsiz seçim yolculuğumuz, 2021 yılı sonbaharında birçok kör derneği ve çatı örgütü tarafından kurulan Engelsiz Seçim Platformu’yla yeni bir evreye taşınmıştı. Gerek yaklaşan seçimler gerekse de kimi politik sıkışmalar, 298 Sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri Kanunu’nda zorunlu değişiklikleri gündeme getirdiğinden, yeni çıkacak kanunda Görme engellilerin tek başlarına oy kullanabilmelerinin de yolunu açabilirdi. Nitekim, son 1 ayda süreç hızlandı ve Engelsiz Seçim Platformu’nun daha önceden hazırladığı yasa teklifi, tüm partilere tekrar yollanarak yeni çıkacak kanun taslağına yazılması için çaba gösterildi. Parlamentoya sunulan ve MHP ile AKP tarafından hazırlanan ve meclis matbaasında basılan Torba Kanun Teklifinde taleplerimizin yer almadığına şahit oluyorduk. Yasa teklifi TBMM’nin Anayasa Komisyonu’na geldiğinde, bu sefer de önerge verilmesi için tüm partiler nezdinde girişimler yapılmış; geçen haftaki görüşmelerde CHP’nin önergeleri arasında yer aldığı halde, hükûmeti oluşturan partilerin oylarıyla reddedilmişti.

Değerlendirmemizin bundan sonraki bölümü, son bir haftada yaşananları ve 29 Mart eylemini kapsayacaktır.

Türkiye Körler Federasyonu, genel kurulunu yeni gerçekleştirdiğinden, yönetim kurulu ilk toplantısını 26.03.2021 Cumartesi günü yapmak amacıyla toplanmıştır. Bu Toplantının gündemleri arasında yukarıda kısaca özet geçtiğimiz Seçimlerin Temel Hükümleri Kanunu’nda isteyen görme engellilerin tek başlarına  oy kullanabilmesini düzenleyen madde de yer alıyordu.

Engelsiz seçim sürecini Engelsiz Erişim Derneği adına uzun süredir yürüten Engelsiz Seçim Platformu’nun kurulmasına da öncülük eden Av. Olgun Yılmaz, Engelsiz Seçim Platformu’nun içerisinde yer alan ve görme engellilerin en büyük çatı durumundaki örgütü olan Türkiye Körler Federasyonu’nun toplantısına katılarak hem bir sunum yapmış hem de federasyon yönetim kurulunun bu konuda somut bir adım atması gerektiğini, yaptığı sunum esnasında belirtmiştir.

Türkiye Körler Federasyonu, 26 Mart 2022 Cumartesi tarihli olağan toplantısında Seçim Kanunu’nun bu hafta içerisinde meclis gündemine geleceğini öngörerek 29 Mart 2022 Salı günü Ankara’da TBMM Çankaya kapısı önünde saat 13:00’da basın açıklaması yapma kararını almıştır. Bu kararı öğrenir öğrenmez, eylemin coşkusunu ve katılımcı sayısını arttırabilmek için elimizden geleni yaptık.

Gerek federasyona bağlı derneklerden gerek Engelsiz Erişim Derneğinden gerekse de başkaca siyasi parti ve STK’lardan birçok kişi çeşitli şehirlerden gelerek bu basın açıklamasına katılmışlardır. Tam da Burada, Altınokta Körler Derneği’nin İstanbul ve Ankara Şubesi, Türkiye Görme Engelliler Derneği’nin İstanbul ve Ankara Şubesi’nin Eyleme kitlesel olarak katıldıklarını belirtmemiz gerekir. Bu eylemle ilgili şahsi gözlemlerimi ve değerlendirmelerimi aşağıda maddeler halinde bulacaksınız:

1. 29 Mart basın açıklaması Türkiye Körler Federasyonu’na bağlı derneklerin kitlesi ve federasyona bağlı olmasa bile bu konuda paydaş olan örgüt ve kurumların katılımıyla gerçekleşmiştir.
2. Bu basın açıklaması duyulur duyulmaz, özellikle meclisin AKP kanadı harekete geçmiş, geçen hafta Anayasa Komisyonu’nda reddettikleri düzenlemeyi, daha önceleri defalarca avukatımız ve dernek üyemiz Olgun Yılmaz’ın sunduğu ve görmezden geldikleri düzenlemeyi, ivedilikle meclis gündemine almaya karar verdiklerini, 28 Mart Pazartesi günü federasyon başkanı Sayın Emin Demirci ile yürüttükleri Telefon görüşmelerinden ve çeşitli basın kuruluşlarına ve sosyal medyaya Akşam saatlerinde yaptıkları açıklamalardan anlıyoruz. Nitekim, Emin Demirci 29 Mart günü yapılan basın açıklamasında yaptığı konuşmaya eylemin ruhuna uymayan yumuşak bir tonlamayla başlamış ve biraz da haklı olarak belki hazır karşısında kalabalık bir kitle ve merkez medyayı da bulmuşken, başkaca sorunlarımızı da bu konuşmanın içerisine sokarak havayı yumuşatacak bir dili seçmiştir.
3. Basın açıklaması sırasında atılan tüm sloganlar ve söylenen Engelsiz Seçim Marşları, Engelsiz Erişim Derneği üyeleri tarafından hazırlanmış ve alanda Altınokta Körler Derneği üyeleri ve Engelsiz Erişim Derneği aktivistleri öncülüğünde kitle tarafından söylenmiştir.
4. Türkiye Körler Federasyonu başkanı, Pazartesi günü yaşanan görüşmelerin de etkisiyle yumuşak bir konuşma üslubunu seçerken Olgun Yılmaz ise eylemin ruhuna uygun bir konuşma tonlamasıyla taleplerimizi tekrar tüm basının ve AKP’lilerin önünde dile getirmiştir. Basın açıklamamız sona erince de AKP’lilerin, içerisinde izzeti ikram sözlerinin bolca geçtiği, yapılacak düzenlemeye ilişkin ayrıntı verilmekten ısrarla kaçınılan konuşmalarına tanık olduk. Bu sürecin takibinin nasıl yapılacağına ilişkin Engelsiz Erişimli aktivistlerin ısrarlı sorularının hem AKP’liler tarafından ustalıkla geçiştirilmeye çalışıldığını hem de federasyon başkanımız Emin Demirci’nin bu haklı soruları boğma ve bastırma girişimlerini gördük.
5. AKP TBMM İçişleri Komisyonu Başkanı Sayın Celalettin Güvenç, âdeta eylemi değersizleştirmek isteyerek eylem esnasında söylenen seçim marşlarını ve atılan sloganları eğlence olarak değerlendirmiştir. Yine aynı Vekil, oradaki Eylem Tertip Komitesi’ni de yok sayarak kendi Genel Başkan Yardımcısı Ali İhsan Yavuz’u anons etme hakkını kendinde görebilmiştir.
6. Türkiye Körler Federasyonu başkanı Emin Demirci, AKP’lilerin yemek davetlerini eylemcilere oylatmaya çalışmış; Engelsiz Erişim Derneği Yönetim Kurulu üyelerinden Engin Yılmaz’ın, “Bizim beklentimiz tek tek partilerden değil, TBMM’dendir” diyerek alandaki kitlenin de desteği alınmış ve bunun önüne geçilmiştir.
7. Türkiye Körler Federasyonu başkanı Emin Demirci, kendini bir Eylem Tertip Komitesi gibi görmüş; federasyonun diğer yöneticilerinin bile haberi olmadığı anlaşılan tasarruflara girişmiştir. Örneğin, AKP’li yetkililerin konuşmaları biter bitmez eylemin bittiğini duyurmuş, hatta federasyon organlarınca meclisteki diğer siyasi partilerden bu düzenlemenin görüşülmesiyle ilgili 29 Mart günlü alınmış randevuları dahi yok saymıştır.
8. Federasyonun ve paydaş örgütlerin bu eylemine, başkaca kişi ya da kurumların da katıldıklarını, yaptıkları paylaşımlarından dolayı sonradan anlıyoruz. Örneğin, TİP İstanbul Milletvekili Sera Kadıgil, Ankara il başkanıyla meğer alandaymış ve bizlere destek vermeye gelmişler. Eğer federasyon yetkililerinin bir hazırlığı olsaydı, başkaca katılımcıları fark eder, gerekirse onlara da tıpkı AKP’lilere söz verdikleri gibi söz verip konuyla ilgili konuşmaları sağlanabilirdi. Mesela, alanda AKP dışında hangi partiden milletvekili düzeyinde ya da yönetici düzeyinde katılımcı vardı maalesef bilemiyoruz. Burada, mecliste grubu olan partilerden CHP, İyi Parti, HDP, MHP, şayet oraya gelmemişlerse, geldiklerini federasyon yetkililerine bildirmemişlerse, kendi eksiklikleri olarak değerlendirmelerini ummaktan başka elimizden bir şey gelmez. Zira, başta Emin Demirci olmak üzere federasyon yetkilileri, alanda AKP dışında pek milletvekiline rastlamadıklarını belirtmişlerdir daha sonraki görüşmelerimizde. Öte yandan, AKP’li yetkililerin açıklamalarından sonra başka partiler için Herhangi bir anons dahi yapılmadığına göre, 1 gün önceki telefon görüşmeleri uyarınca, federasyon başkanı Emin Demirci ve Av. Olgun Yılmaz’ın yaptığı açıklamalardan sonra AKP’lilerin yaptığı konuşmalarla eylemin bitirilmesinin amaçlandığını anlıyoruz.
9. Federasyon yetkililerinin eylem esnasında körlerin nerede ve hangi  düzende duracağı konusunda hazırlık yapmaması, eylemin hemen başında AKP’lilerin geleceğini bilen devlet yetkililerinin kendi kafalarına göre alanı düzenlemeye çalışması, alana girdiğimiz andan itibaren kontrolün devlet görevlilerine hatta AKP’lilere geçtiğini düşündürüyor insana. O kadar ki, alana geldiğimiz ilk dakikalarda ufak bir kaos ve karmaşanın da yaşandığına tanık olduk. Meclis’i korumakla görevli emniyet görevlilerinin, eylemcileri parkın içine çekmeye çalıştığını, bunu fark eden kimi federasyon görevlilerinin son anda alana gelen kitleyi tekrar toparlamaya çalıştığını gördük.
10. Tüm eleştirilerimize rağmen, bu eylemi düzenleyen ve başarıya ulaştıran Türkiye Körler Federasyonu başkanı ve yönetim kurulu ve federasyona bağlı  derneklerin kitleleridir. Bu sebeple, Türkiye Körler Federasyonu başkanı Emin Demirci’ye, Federasyon Yönetim Kurulu üyelerine, Türkiye Körler Federasyonu’na bağlı başta Altınokta Körler Derneği, Türkiye Görme Engelliler Derneği olmak üzere diğer tüm derneklerin yönetimlerine ve ilgili derneklerin şube yönetim kurulu üyelerine ayrı ayrı teşekkür etmenin bir borcumuz olduğu kanısındayım. Öte yandan, eksik de olsa, isteyen görme engellilerin tek başlarına ve gizli bir şekilde oy kullanmalarının önünü açan düzenlemenin Yeni Seçim Yasası’na girmesinde pay sahibi olan, katkı koyan, başta iktidar partileri olmak üzere meclisteki tüm partilere ve milletvekillerine ayrı ayrı teşekkür ederiz.  

Sonuç:

Eylem sırasında Seçim Kanunu’na istediğimiz şekilde bir madde konacağını ısrarla belirtenler, maalesef konuşmaları esnasında nedense bu önergenin içeriğini eylemcilerle paylaşmamışlardır. Şimdi anlıyoruz ki erişilebilir seçim yolculuğumuzda büyük bir aşama kat etmemize rağmen Engelsiz Seçim Platformu hukukçularının geçtiğimiz sonbaharda büyük bir görüş birliği içinde hazırladıkları,  sadece körleri değil, başka engel gruplarını da kapsayan ve meclisteki tüm partilere yolladıkları düzenlemenin çok uzağında bir durumla karşı karşıyayız. Ancak engelsiz seçim taleplerinin mevzuata girmesi, isteyen görme engellilerin YSK’nın tüm sandıklarda bulundurmak zorunda olacağı oy şablonlarıyla oy kullanabilme imkânına kavuşması çok büyük bir kazanımdır kanımızca.

Yaklaşık 11 yıldır bu uğurda mücadele eden tüm kişi ve kurumlar, bu fikri ilk kez gündeme getirenler, 2017 yılı 16 Nisan Referandumu’ndan başlayarak tüm seçimlerde şablonla oy kullanmayı deneyimlemeye çalışan ve deneyimleyen tüm görme engellilere hayırlı olsun.

Şimdi hepimize düşen, daha fazla körü tek başına oy kullanması konusunda cesaretlendirmek, ikna etmek, YSK’nın yapacağı düzenlemelerin erişilebilir seçimi mümkün kılacak şekilde gerçekleşmesi için uğraşmaktır.