Toplam Okunma 0
Destek eğitimler, engelli öğrencilerin okulda yaşadıkları akademik eksiklikleri kapatmayı amaçlayan bir sistem bildiğiniz gibi değerli okurlar. Bu eksiklikse farklı engel gruplarından öğrenciler için erişilebilir olmayan eğitim koşullarından kaynaklanıyor. Örneğin kör bir öğrenciye görsel içerikli konular yeterince anlatılmadığında bu hem o konunun hem de ona bağlı diğer konuların anlaşılmasını zorlaştırır. Dikkat dağınıklığı olan bir öğrenci için ders saatlerine, uzun metinlere dikkat göstermek daha zordur. Bu konuda yeterli uyarlama yapılamadığında öğrencinin birebir desteğe ihtiyacı artar. Bunu farklı örneklerle genişletmek mümkündür.
Biz destek eğitimin koşullarına ve çözüm yollarına bakalım. Yazının olabildiğince kişiye ulaşması ve anlaşılabilir olması için “Sıkça sorulan sorular” şeklinde bir derleme yapmayı uygun gördüm. Yazdığım her bilgi için resmi dayanakları kullanmaya özen gösterdim ki zaten engelli öğrenciler ve velileri için destek eğitim konusunda veya başka herhangi bir konuda ilerlemek, her zaman ilgili resmi dayanağı bilmeyi ve gerektiğinde kullanabilmeyi zorunlu kılar. Bu şekilde ilerlemek zorluk çıkarmak isteyen görevlilerce hoş karşılanmayabilir ancak her zaman, öncelikle ilk girişimden sonra süreci sözel şekilde ve iletişimin gerilmemesi için çabalayarak, çözülmediği durumda ise dâhil olunan kuruma veya üst kuruma dilekçeler verip, farklı hak savunma yöntemlerini kullanarak ilerlemek bir zorunluluk olur. Destek eğitim hakkı ile ilgili dayanaklar ve gerekebilecek bazı ilerleme yollarını özetledim.
1.Destek Eğitim Nedir?
Engelli öğrencinin eğitim ihtiyaçları doğrultusunda ilgili uzmanın destek olması. örneğin matematik dersinde ihtiyaç duyuyorsa ilgili öğretmenin düzenli olarak okuldaki destek eğitim odasında ders vermesidir. Bu tanım Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği madde 4’ün I fıkrasındaki tanım doğrultusunda yazılmıştır. Destek eğitimde esas, öğrencinin birebir ders almasıdır ancak kendi engel gurubunda ve aynı akademik performansa sahip en fazla üç öğrenci ile birlikte de ders alabilir. Bu da aynı yönetmelik 25. Maddenin Ç fıkrasında yazılmaktadır.
2.Kimler Destek Eğitim Alabilir?
Engelli öğrenciler, rehberlik ve araştırma merkezlerinden kaynaştırma raporu alarak genel eğitim okullarında kaynaştırma öğrencisi olarak eğitime başladığında destek eğitim almaya hak kazanmışlardır. Destek eğitim hakkı Milli Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği madde 23’ün C bendinde yazar ve madde 25’te detaylarıyla anlatılır.
3.Destek Eğitim İçin Okula Nasıl Başvurulur?
Okuldaki engelli öğrencilerle ilgili yapılacak iş ve işlemler için Bireyselleştirilmiş Eğitim Planı (BEP) birimi dönem başlarında toplanır. Bu birimin görevleri arasında destek eğitim alacak öğrencileri, alacakları dersleri ve ders saatlerini belirlemek vardır. Bu görevler MEB Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği’nin 48. Maddesinin E fıkrasında yer almaktadır. BEP birimini müdür yardımcısı, ilgili öğretmenler gibi üyelerin yanı sıra öğrenci ve velisi oluşturur. Bu durum MEB Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği madde 47’nin 2.fıkrasının Ç ve D bentlerinde yazılmıştır. Dolayısıyla veli ve öğrenci eğitim ihtiyaçları doğrultusunda destek eğitim dersleri, süreleri ve zamanı konusunda söz sahibidir. Elbette devletin dili yazı olduğundan, destek eğitimle ilgili talebini okulun başında BEP birimi toplantısında görüşülmeden önce, veli mutlaka dilekçe ile okul müdürlüğüne başvurmalı ve mutlaka evrak kayıt numarası almalıdır. Bu dilekçede destek eğitimle ilgili talebinin yanı sıra, ilgili yönetmelik hükümlerini de dayanak olarak kullanmalıdır. Böylece dilekçe daha güçlü ve temellendirilmiş olacaktır. Öğrenci dönem başında değil ancak dönem ortasında da destek eğitim ihtiyacında olabilir. Yine ilgili talebi veli dilekçe ile okula bildirmelidir. Dönem başında veya ortasında destek eğitim için verilen dilekçe, okul yönetiminin gerekli işlemleri yürütebilmesi için bir zorunluluktur. Bu dilekçeler bir başvuru niteliğinde olup, henüz bir olumsuzlukla karşılaşılmadığı için bir hak savunma yöntemi olarak düşünülmemelidir.
Engelli bir öğrenci MEB Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği’nin 25. maddesi A fıkrasında yazdığına göre en fazla toplam ders saatinin %40’ı kadar destek eğitim dersi alabilir. Örneğin haftada 30 saat ders gören bir engelli öğrenci, 30’ın %40’ı kadar yani 12 saat destek eğitim alabilir. Burada unutulmaması gereken, öncelikle çocuğun kendi sınıfındaki derslerden yararlanmasını sağlamaktır. Derslerin çocuğun engelinden kaynaklı ihtiyaçlarına uygun olması için gerekenlerin yapılması da MEB Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği 48. Maddenin C ve Ç fıkralarında yer almaktadır. Bu doğrultuda veli öğrencinin ihtiyaç duyduğu uyarlamaların, materyallerin derste sağlanması için dilekçe yazabilir. Yine destek eğitim talebinde olduğu gibi bu girişimlerde de olabildiğince erken bulunulması işleri kolaylaştıracaktır. Destek eğitimler ise yine de eksik kalan noktalar için talep edilmelidir ki öğrenci kendi sınıfından kopmasın.
Öğrenci eğer destek eğitim alacağı dersten az da olsa faydalanıyorsa, ders saati dışında hiç faydalanamıyorsa söz konusu derste destek eğitim alabilir. Örneğin Türkçe dersinden kısmen faydalanan ancak yine de eksikleri kalan bir öğrencinin, Türkçe dersinden ayrılıp destek eğitime gitmesi makul olmayacaktır. Bu durumda derslerden önce, sonra veya okul uygunsa hafta sonu destek eğitim dersi alabilir. Ancak Türkçe dersinden destek eğitim almak isteyen bir öğrenci Görsel Sanatlar, Beden Eğitimi veya Matematik gibi herhangi bir dersten ayrılarak Türkçe destek eğitimine gidemez. Eğer ders öğrenciye hiç fayda sağlamıyorsa Türkçe dersi destek eğitimi için Türkçe dersinden ayrılabilir. Bu husus da MEB Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği 25. madde D fıkrasında belirlenmiştir.
4.Okulda Destek Eğitim Almakta Bir Sorunla Karşılaşılırsa Ne Yapılır?
Öğrencinin ders alamama gerekçeleri genellikle okulda yer bulunmayışı, gönüllü öğretmen olmayışı gibidir. Ancak bu hususlarda yukarıda anılan yönetmelik hükümleri gayet açıktır. Örneğin hiçbir maddede “Okulun uygunluğuna göre” gibi bir ibare yazmamaktadır. Elbette bazı okullarda destek eğitim için ayrı bir oda gerçekten bulunmayabilir. Bu durumda dahi ders saatlerinde boşaltılabilecek herhangi bir oda gerekli işlevi yerine getirecektir. Yine yönetmelikte “Uygun öğretmen olması halinde destek eğitim verilir” gibi bir ibare de yazmamaktadır. Dolayısıyla okulda uygun öğretmen olmaması halinde, okul idaresi ilçe milli eğitim müdürlüğü aracılığıyla öğretmen temin etmelidir.
Okulda destek eğitimle ilgili sorun yaşayan öğrenci ve velisi, öncelikle destek eğitim talebiyle ilgili gerekli yazılı başvuruyu mutlaka yapmalıdır. Gidişatı ilgili müdür yardımcısı, ilgili psikolojik danışman/rehber öğretmen ve sınıf öğretmeni ile görüşerek, sözel yolla takip etmelidir. Süreç olumsuz sonuçlanırsa, veli talebini yine bir dilekçe ile İlçe ve il milli eğitim müdürlüklerine MEB’e iletmeli ve takip etmelidir. Öğrenci velisi önce okul, okuldaki süreç sonuçlanınca ilçe milli eğitim müdürlüğü, oradaki süreç de olumsuz olursa il milli eğitim müdürlüğüne başvurması gibi bir kurala dâhil değildir. Dolayısıyla destek eğitim talebi en fazla 1 ay içinde karşılanmayan veli, ilçe/il milliği eğitim müdürlükleri ve MEB’e aynı anda başvuru yaparak süreci hızlandırmak için çalışabilir. Buralara yazdığı dilekçelerde de yukarıda geçen yönetmelik maddelerini kullanmak, bu maddeler ışığında talepte bulunmak, verdiği dilekçe için evrak kayıt numarası almak esastır. Bu numara, evrakı ve sonucunu takip etmeyi, dilekçenin kaybolmasını önlemeyi sağlar. Dilekçe aynı şehirde bulunulduğu için ilçe ve il müdürlüklerinin evrak birimlerine elden, MEB’e ise posta yoluyla iletilebilir. Yine de yalnızca dilekçedense İlçe ve il müdürlüklerinin özel eğitim birimleri veya ilçe/il milli eğitim müdürlüklerinin müdür yardımcısı, müdür gibi yetkilileri ile sözel temasa geçerek talebini sözel şekilde anlatıp dilekçesinden bahsetmesi önerilmektedir. Okuldaki sürecin olumsuz ilerlemesi halinde üst kurumlara dilekçe yazarken aynı anda sivil toplum örgütleri ile temasa geçilerek ilerleyiş veya yöntem hakkında destek alınabilir.
Sonuç olarak destek eğitim engelli öğrenciler için önemli bir destek mekanizmasıdır. Bazı durumlarda haklı talebe rağmen okullardan olumlu yanıt alınamayabilir ancak bu durum mutlaka krize dönüşmek durumunda değildir. Doğru adımlarla resmi olarak da tanınmış hakkın elde edilmesi için hiçbir engel yoktur. Maalesef zaman zaman gereğinden fazla çalışmak gerekebilir ki engellilik de tam olarak böyle bir haldir. Tüm okurlara, haklara ulaşmak için çamur çiğnemeye gerek olmayan bir eğitim öğretim yılı dilerim.