Toplam Okunma 0
Merhaba değerli okurlar. Bu ay sizlerle biraz bağımsız hareket üzerine söyleşmek istiyorum. Önce kısaca bağımsız hareket kavramından bahsedelim.
Bağımsız hareket, görme engelli bireylere bir mekandaki konumunu belirleme, yön bulma ve gideceği yöne doğru hareket etme becerisi kazandıran tekniklerin bütünü olarak tanımlanır. Bağımsız hareketin kazanılması için hem oryantasyon hem de mobilite becerilerinin kazanılması gerekir. Oryantasyon, kişinin mekandaki konumunun farkına varmasını ve yorumlamasını ifade eder. Mobilite ise kişinin bir yerden başka bir yere hareket etmesi anlamına gelir. Beyaz baston en temel mobilite aracıdır. Peki beyaz baston ne işe yarar? Beyaz baston hem görme engelli bireylerin vücutlarını tehlikelere karşı korur hem de güvenli bir şekilde hareket etmelerini sağlar.
Peki bağımsız hareket görme engelli bireyler için neden önemli? Bebekler dünyaya geldikleri andan itibaren merak içinde çevrelerini keşfetmeye çalışırlar. Görme engelli bebekler de aynı şekilde merak ve keşfetme duygusu içindedir. Sadece görme yetisini kullanamadıkları için bu merak ve keşif duygusunu uyandırmak için görme engelli bebeklere uyaran vermek, hareket etmelerini sağlamak gerekir. Önce kendi bedenlerini fark etmeleri, sonra birincil derecedeki yakınlarını ve en sonunda da çevrelerinde olup bitenleri fark etmeleri için çaba harcamak önemlidir. Özellikle ilk birkaç ayın ardından gelişimleri ölçüsünde hareket etmelerini sağlamak gerekir. Bir nesneye uzanmalarını sağlamak, ellerini-ayaklarını aşağı-yukarı, sağa-sola hareket ettirmeleri için gerekli uyaranları vermek, başlarını farklı yönlere çevirmelerini teşvik etmek bağımsız hareketin en temel aşamalarındandır. Topa uzanmalarını, topa elleriyle veya ayaklarıyla vurmalarını, topu atmalarını veya tutmalarını sağlamak önemlidir. Yürüme, koşma, zıplama, tırmanma, tek ayak üstünde durma, merdiven inme-çıkma gibi beceriler de bağımsız harekete olumlu yönde katkı sağlayan becerilerdir. Bisiklete binme becerisi de yine bağımsız hareket için önemli bir beceridir. Peki “Tüm bunlar görme engelli bebeğe ya da çocuğa ne sağlar?” derseniz, işte tam da bağımsızlaşmak için destekleyici etkinlikler olduğunu söyleyebilirim. Çünkü tüm bu hareketleri gelişimi ölçüsünde zamanla gerçekleştiren görme engelli bir bebek ya da çocuk, kendi bedeninin farkına varır, beden koordinasyonunu sağlar ve en önemlisi de “postur” dediğimiz vücut duruşu düzgün bir birey olarak kendini geliştirir.
Gördüğünüz gibi değerli okurlar, bağımsız hareket eğitimine mümkün olan en erken yaştan başlamak önemlidir. Tabii burada görme engelli bebeğin ya da çocuğun gelişimini dikkate almak gerekir. Tüm bebekler veya çocuklar aynı gelişim evrelerinden geçerler ancak gelişimin hızı veya zamanı değişebilir. Görme engelli bireyin bağımsızlaşması, dokunma duyusu başta olmak üzere diğer tüm duyuların kullanılmasıyla gerçekleşir. Yani beyaz baston kullanımına geçmeden önce baston öncesi becerilerin görme engelli bireylere kazandırılmış olması gerekir.
Baston öncesi beceriler neler olabilir, biraz da bundan bahsedelim. Farklı dokuları ayırt etme, ses, koku gibi ipuçlarını değerlendirme, elle duvar takibi yapma, hareket halindeyken vücudunu ve başını tehlikelere karşı koruma, mekandaki konumunu belirleme, gideceği yöne doğru hareket etme gibi beceriler baston öncesi becerilere örnektir. Tüm bu beceriler kazanıldıktan sonra ve görme engelli çocuk baston kullanmaya hazır olduğunda baston kullanma becerisi kazandırılmaya çalışılmalıdır.
Görme engelli çocuğa önce baston tanıtılmalı, parçaları hakkında bilgi verilmeli, bastonu nasıl tutacağı basit düzeyde gösterilmelidir. Önce iç mekanlarda, sonra da dış mekanlarda baston çalışılmalıdır. Parçadan bütüne, bilinenden bilinmeyene, yakından uzağa ve basitten karmaşığa doğru öğretim yapılmaya özen gösterilmelidir. İpuçlarını ve işaretleri nasıl ayırt edeceğini anlatmak, farklı iç mekanlarda ve dış mekanlarda çalışmak, hareket ederken özellikle dokunma ve işitme duyusu olmak üzere diğer duyularını da kullanmalarını teşvik etmek önemlidir.
Kısaca özetlemek gerekirse, bağımsız hareket görme engelli bireylerin özgüvenini arttıran, eğitim hayatlarında aktif olmalarını sağlayan, sosyal ve kültürel faaliyetlere katılımlarının önünü açan, mesleki yaşamlarında üstlenecekleri rolleri belirlemelerinde kilit rolü olan en temel kavramlardandır. Yani bağımsız hareket, özgürlüğün anahtarıdır. Eğer görme engelli bireylere bağımsız hareket becerisi mümkün olan en erken yaşta kazandırılırsa, hayatta daha özgür bireyler olmaları kaçınılmazdır. Tüm çocukların daha güzel bir dünyada bağımsız bir şekilde hareket edebilmeleri dileklerimle. Bir sonraki sayıya kadar kalın sağlıcakla.