Toplam Okunma 0
“Engelliler” sözcüğü cümlenin başına gelir ve cümle her türlü devam edebilir. Engelliler çok azimlidir, engelliler kendileriyle barışıktır, engelliler sinirlidir. engelliler yardıma muhtaçtır, engelliler aileleri için birer yüktür… Olumlu olumsuz her şey engellilere genellenebilir. Sahi bu engelliler torna tezgahından çıkmış gibi birbirinin aynısı mıdır?
Bu yazımda bu sorunun cevabını dört aşamada vermeye çalışacağım.
Öncelikle engelli bireylerin diğer kimliklerinden bahsedelim. Engelli olmak kişinin cinsiyetini, yaşını, cinsel yönelimini, etnik kökenini, dinini, sosyoekonomik durumunu ve buna benzer diğer kimliklerini ortadan kaldırmaz. Hak verirsiniz ki 22 yaşındaki erkek bir engelli ile 22 yaşındaki kadın bir engelli birbirinden çok farklıdır. Aynı yaştaki bu engellilerden birinin Yahudi diğerinin de Müslüman olduğunu düşünün. Aradaki fark biraz daha belirginleşti değil mi? Şimdi de bu kişilerden birinin gey, diğerinin de hetoroseksüel olduğunu ekleyin çizdiğiniz tabloya. Farkın iyice arttığı artık aşikar. Kişilerin kimlikleri, sahip oldukları alt kimliklerin toplamından oluşur. Yalnızca engellilik bireyi tanımlamak için yeterli değildir. Alt kimliklerin kişilere sağladığı avantajlar ya da extra dezavantajlar olabilir. Tıpkı geri kalan insanlar gibi engelli bireyin yaşamı da, sahip olduğu tüm alt kimlikler tarafından şekillendirilir.
Gelelim ikinci konuya… Engellilik çeşit çeşittir. Kimi engelli duymaz, kimisi görmez, kimisi de zihinsel yetersizlikler yaşayabilir. Engel türleri bununla da sınırlı değildir. Bu durum göz önün alındığında, durumları ve yaşam koşulları farklı olan bireyler yalnızca engellilik sözcüğü ile birbirine eşitlenemezler. Engel durumuna bağlı olarak, kişilerin güçlü ve zayıf yanları değişir.
Üçüncü nokta, aynı engel grubundan gelen kişilerin gösterdiği farklılıklardır. Görme engelli olan iki kişiden biri, az da olsa renkleri ayırt edebildiği için giysilerini etiketlemeye gerek duymazken, renkleri ayıramayan bir görme engelli benzer dokudaki giysilerini etiketlemek isteyebilir. Zihinsel yetersizlik yaşayan bireylerden biri, kendi geçimini sağlayacak bir işte çalışıp bağımsız bir hayat sürdürebilir, fakat bir diğer birey günlük hayatını sürdürmek için daha fazla desteğe ihtiyaç duyabilir.
Son nokta da kişilerin güçlü yönleri ve becerileridir. Tıpatıp aynı engel engele sahip olan ve aynı düzeyde duyu kaybı olan iki engelli birey, yetenek ve beceri yönünden farklılaşabilir. Bu durum hayatlarını farklılaştırabilir. Tamamen görme engelli olan iki bireyden biri kabartma yazıyı çok etkin kullanmaktadır, fakat diğer birey hiç kabartma yazı bilmemektedir. Kabartma kullanan görme engelli, eşyalarını kabartma yazı ile etiketleyebilir, matematik dersinin notlarını tutabilir ve notlarını geri dönüp okuyabilir, dostlarıyla iskambil kartı oynayabilir ve daha birçok şeyi kabartma yazı yardımıyla yapabilir. Diğer görme engelli birey ise bunları yapabilmek için alternatif yollar aramak durumundadır. Bulduğu yollar bazen daha zahmetli ya da maalietli olabilir. Kesin olan şey, bu kişilerin hayatlarının tıpa tıp aynı olmadığıdır.
Peki sorarım size,
Varken farklı olmak için bu kadar neden,
Bu aşırı genelleme neden?