Toplam Okunma 0
Merhaba sevgili okuyucular,
Geçtiğimiz haftalarda Kentucky eyaletinin Louisville bölgesinde yer alan Amerika’nın kar amacı gütmeyen en eski ve en büyük körler basımevini ziyaret etme fırsatı buldum ve elbette bu deneyimi sizlerle paylaşmak için can atıyorum.
Amerika Körler Basımevi 1858 yılında kurulmuş ve o günden beri aralıksız bir şekilde az görenler ve körler için materyal tasarlamakta ve üretmekte. Üniversite yıllarına kadar gereken tüm eğitim materyallerini de içeren ve her yaştan görmeyene hitap eden geniş bir ürün yelpazesi var. Kurum kar amacı gütmese de, çalışma biçimi sıradan bir ticari kuruluş gibi. Yani internet sitesine girip istediğiniz ürünü satın alabilirsiniz. Kurum günde iki defa baskı tesisini görmek isteyenler için tur düzenliyor ve geçmişten günümüze Braille ve körcül baskı ile ilgili ürünlerin sergilendiği bir müzeyi bünyesinde barındırıyor. Biz ne yazık ki tur saatini kaçırdığımız için yalnızca müzeyle yetinmek zorunda kaldık.
Basımevinin büyüklüğü hakkında bir fikir verebilmek için bazı rakamları sizlere aktarayım. Kurumun yaklaşık 320 çalışanı var ve yıllık satış hacmi 30 milyon Dolar civarında. Basımevi dört katlı tek bir binada hizmet veriyor ve tüm ürünler Amerika’nın her yerine buradan dağıtılıyor.
Gelelim müzemize...
Müze temelde körlerin eğitimine odaklı. Tarih boyunca körler nasıl eğitim imkânlarına sahipmiş ve ne gibi materyaller kullanılmış, bu konularda oldukça geniş bilgi veriyor. Bir kör olarak “bilmediğim çok şey vardı” diyemem, fakat görme engellilerle herhangi bir tanışıklığı olmayan bireyler için pek çok şeyin ilginç olacağına eminim.
Müzede Braille öncesi kullanılan kabartma harfler ve bu şekilde basılmış kitaplar var. Latin harfleri kabartılarak Hamlet basılmış mesela. Elbette ciltlerce. Orijinal eserler camların arkasında olsalar da körlerin dokunabilmesi için replikaları sergileniyor. Eser veya ürünlerin önündeki tabloda doğal olarak Braille açıklamalar var ve istenildiğinde sesli bilgi alabileceğiniz telefon benzeri aletler de mevcut. Telefonu kaldırıyorsunuz ve o ürünü tanıtan bir kayıt hemen çalmaya başlıyor.
Müzede tabiî ki Braille’in doğuşu ve Louis Braille’in hayatıyla ilgili bilgiler de yer alıyor. Braille yazma tabletleri ve Braille daktilo da ziyaretçilerin denemesine açık. Elbette daktiloyu kullanarak ben de bir şey yazdım. Ne olabilir dersiniz? “Elif was here” yani “Elif buradaydı.
Bu müzede ilk defa kabartma bir Dünya küresine dokunma fırsatım oldu. Küre yaklaşık bir pilates topu büyüklüğündeydi. Daha önce kabartma bir Dünya haritam olmuştu fakat küreye dokunmak çok heyecan vericiydi. Önce Dünya’nın çatısı Everest’i buldum. Hiç zor olmadı. Sonra Atlas ve Pasifik okyanuslarına dokundum. Pasifik Okyanusu’nun o kadar büyük olduğunu bilmiyordum. Öncesinde “Hangisi daha büyük?” diye sorsanız doğru cevap verebilir miydim emin değilim. İşte körlere uygun öğrenme materyallerinin olması bu yüzden önemli. Artık hangisinin büyük olduğunu asla unutmam çünkü sadece sözle değil başka duyularımı da kullanarak öğrendim. Bu arada Pasifik açıklarındaki adalar harikaydı. Sanki Dünya’ya serpilmiş boncuklar gibi geldiler parmaklarımın ucuna. Dünya’nın inci taneleri.
Müzenin bir de “ünlü körler” kısmı vardı. Burada kişilerin fotoğrafları ve yaşamlarını anlatan panolar varmış. Burayı online da gezebildiğimizi öğrenince, daha fazla oyalanmadan müzeden ayrıldık çünkü asıl gideceğimiz yere daha dört saat yolumuz vardı.
Çıkışta güncel ürünlerin sergilendiği çok kısıtlı bir koleksiyon bulunuyordu. Bu kısımda Braille bir periyodik cetvel ve iskelet sistemini öğreten dokunsal bazı ürünleri keşfetme fırsatım oldu. Periyodik cetveldeki her elementi ayrı bir altıgen kartona basmışlar. Kartonların büyüklüğü aşağı yukarı bizim madeni bir liralar kadar. Hepsinin arkasında cırtcırt var ve pano onların yapışabileceği şekilde. Böylece öğrenci ile etkileşim içerisinde etkinlikler yapılabilir ve sorular sorulabilir. Mesela boşluğu tamamlama ya da doğru elementi doğru yere yerleştirme gibi sorular gayet kolay sorulup cevaplanabilir. İskelet sistemindeki kemikler de takılıp çıkarılabiliyor. Ayrı bir panoda kemiklerin isimleri Braille olarak yazıyor. Öğrenci doğru kemiği o kemiğin isminin yanına koymalı. Kontrol için de kabartma baskı ve Braille kullanılarak bir cevap anahtarı hazırlanmış. Daha önce de yine bu basımevi tarafından hazırlanmış bir kabartma ve Braille birleşimi kitapta DNA’nın şu hep bahsedilen çift sarmal yapısına dokunma fırsatım olmuştu.
Böyle şeyler görmek heyecan ve umut verici. Ayrıca Braille kullanımının eğitimde ne kadar vazgeçilmez ve değerlli olduğunun bir kanıtı. Umarım bir dahaki sefere baskı kısmını gezme şansım da olur. Daha fazla bilgi almak isteyenler için basımevinin internet sitesi aşağıda.
Kalın sağlıcakla.