Toplam Okunma 0
NVDA uygulamasını ilk defa 2012 senesinde Trabzon’da, kör bir arkadaş vasıtasıyla tanıdım. O yaz Trabzon’da oturan ablamın evinde kalıyordum. Ve ablamların bilgisayarında “Narrator” uygulamasıyla internete girmeye, Youtube sitesinden müzik açmaya çalışıyordum. O akşam Trabzon’daki bir çay bahçesinde otururken, ablamın tanıştırdığı santral memuru Murat Abi, Türkçe konuşan, üstelik bilgisayara kurmaya gerek kalmadan çalışabilen, üstelik bunu her bilgisayarda, Windows işletim sisteminin her sürümünde yapabilen NVDA uygulamasından bahsettiğinde, senelerdir aradığım bir eşyamı bulmuş gibi sevinmiştim. Çünkü ondan beş altı sene evvel, internet kafe benzeri yerlerde kullanabileceğim bir ekran okuyucu uygulama olup olmadığını araştırmış fakat bu araştırmalarımdan müspet bir netice elde edememiştim. Oysa, şimdi nicedir aradığım şey ummadığım bir anda karşıma çıkmıştı. Eğer Murat Abi’nin dediği doğru ise bu uygulamayı herhangi bir internet kafede de kullanabilmek mümkündü. Murat Abi’den derhal bu uygulamayı bir şekilde bana ulaştırmasını istedim. Ertesi gün, ablam vasıtasıyla bir flash disk içinde uygulamayı bana gönderdi. Hemen flash diski, ablamların halihazırda açık vaziyette bulunan bilgisayarlarına taktım. Sonra, ilgili dosyayı bulup çalıştırdım. Kısa bir bekleyişten sonra, önce bir müzik sesi duyuldu. Ve NVDA, robot sesiyle konuşmaya başladı. Benim için bu inanılmaz bir hadiseydi. Zira, o güne kadar JAWS uygulamasından başka bir uygulama kullanmamıştım. Üstelik, kullandığım JAWS uygulamasına bir Türkçe ses sentezleyici eklemeyi yeni başarmıştım. Eski Windows sürümlerindeki Narrator’un nasıl çalıştığını, nasıl konuştuğunu bilirsiniz. İşte, ben ablamın evine geldiğim günden beri o Narrator’la internet kullanmaya çalışıyordum. Oysa, şimdi karşımda, kurmaya ihtiyaç olmadan çalışan, üstelik Türkçe konuşan bir ekran okuyucu vardı. Hemen “insert+F12, insert+F7” gibi JAWS uygulamasında kullanmaya alışık olduğumuz tuş kombinasyonlarını kullanmayı denedim. Bu tuş kombinasyonlarının hemen hepsinin düzgün bir şekilde vazifesini yerine getirdiğini fark ettim. Tabii en azından benim elimde bulunan NVDA sürümü, JAWS gibi değildi. Bir kere web sitelerinde “e” harfiyle yazı alanlarına, “h” harfiyle başlıklara ulaşamıyordum. Ama o gün, içinde bulunduğum şartlarda o kadarı bile benim için yeter de artardı. Sonraları, çok zaman kah JAWS uygulamasıyla birlikte, kah tek başına çok kullandım NVDA’yı. Bilhassa internet kafelerde her zaman kurtarıcım oldu. Hatta o kadar ki herhangi bir internet kafede Narrator’la ya da kafe çalışanlarının yardımıyla internetten NVDA’nın herhangi bir sürümünü indirip işimi halledebildiğim dönemler oldu. Zaman içinde NVDA çok gelişme kaydetti. Bugün JAWS uygulamasında yapıp da NVDA uygulamasında yapamadığımız pek az şey var. Hiç şüphesiz, bu gelişmenin arkasında tüm dünyada NVDA’yı daha erişilebilir kılmak için çaba sarf eden binlerce insan var. Onların geliştirdikleri NVDA eklentileri sayesinde NVDA’yı erişilebilir bir şekilde kullanabiliyoruz. Evet, bir bakıma NVDA asidir. Standart JAWS uygulamasındaki kimi hususiyetleri onda bulamayabiliriz bazen. Kimi zaman Word belgelerindeki boş satırları okumaz. Kimi zaman sistem tepsisine gitmek için nazlanır. Ama geliştirilmeye, yenilenmeye JAWS uygulamasından daha müsaittir. Yoksulluk ile ötekileştirilme arasındaki doğru orantıyı da düşündüğümüzde, çok erişilebilir ama bir o kadar da pahalı diğer ekran okuyuculara inat NVDA, tüm dünyadan yapılan bağışlarla ve erişilebilirliğe gönül veren insanların kafa emekleriyle bugün işlevsellik ve hızlı olmak bakımından neredeyse JAWS uygulamasına yaklaşmıştır.
Kabul edelim ki vaktiyle farklı yol ve yöntemler olmasaydı, bugün hala bilgisayar azınlık bir kör kitlesi tarafından kullanılan bir alet olarak kalmaya devam edecekti. Çünkü JAWS pahalıydı. Ve ne devlet bu uygulamayı satın almak için bir çaba içindeydi ne de JAWS uygulamasını geliştirenlerin istediği fiyatı verecek kör vardı memleketimizde. Böyle bir ortamda, birileri insanlara bir çözüm önerisi sundu. Ve gerek büyük şehirlerdeki derneklerde, gerek o derneklerin taşradaki şubelerinde bilgisayar kullanmayı öğrenen körler, o çözüm önerileri sayesinde bilgisayarı günlük hayatlarında kullanma imkanı bulabildiler. Biz bu yönde çabaların NVDA tarafından gösterildiğine şahit oluyoruz. Teknolojik donanım ve yazılımların tekelleşme eğilimine gittikleri, teknoloji tabanlı erişilebilirlik çözümlerine erişmenin giderek daha pahalı hale geldiği dünyada, birileri Türkiye’nin ve dünyanın yoksul körlerine bedava ekran okuyucu götürmek, onlara bilginin uçsuz bucaksız enginlerinin kapısını açmak için mücadele ediyor. Ben bu meseleyi, teknolojik yönünün yanında, bu yönüyle de irdelemeyi, verilen emeğin kıymetinin bilinmesi açısından yararlı buluyorum. Bilhassa, sakatların her alanda kendi göbeklerini kendilerinin kestikleri bizim gibi ülkelerde, mücadelenin bu boyutu daha farklı bir anlam kazanıyor. Son olarak, NVDA Türkiye ekibine buradan selamlarımı gönderirken, okuyucularımı gerek NVDA’ya bağışta bulunarak, gerek biliyorlarsa yazılım alanında NVDA’ya katkı sunarak bu mücadeleye omuz vermeye çağırıyorum. Çünkü herkesin bilgiye eşit şekilde erişebilmelerinin yolu, bu alandaki alternatiflerin çoğalmasından geçiyor.