Kamuoyuna önemle duyurulur!

TC. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığınca, 8 Temmuz 2020 günü “Engelli Yolcu Taşımaları Hakkında Açıklama” başlıklı çok talihsiz bir açıklama yayınlandığını üzülerek görüyoruz. Açıklamada kısaca, engelli yolcuların trenlere inerken ve binerken yardım aldıkları, bu esnada yardımcı personel ile kişisel temasları olduğu, ayrıca ortak kullanılan yüzeylere de çok fazla temas ettikleri için salgın bulaşma riskine karşı korumak amacıyla, şehirlerarası tren seyahatlerine kısıtlama getirildiği belirtilmektedir. İlginç bir şekilde tüm bu gerekçeleri bir anlığına doğru kabul etsek bile kent içi ulaşımda bu risklerin olmadığı ön görülmüş ki, buralarda bir sınırlandırmanın söz konusu olmadığı da yazıya eklenmiştir.

Yukarıda da belirttiğimiz üzere bu kısa açıklama bir kaç yönüyle çok talihsiz ve ayrımcı öğeler içermektedir.

1.           Her şeyden önce Seyahat özgürlüğü tüm vatandaşlar için anayasal bir haktır ve salt bir grup veya zümre için bu kadar kolay kısıtlanamaz. Ülkemizde şehirlerarası seyahat kısıtlamaları Haziran ayında kaldırılmışken, Bakanlığın bu açıklamasıyla engelli yolcular için kısıtlamanın dolaylı olarak geri getirildiği görülmektedir. Söz konusu durum da alenen bir ayrımcılıktır.

2.           Açıklamada Tüm engellilere karşı toptancı ve genelleyici bir yaklaşımla, yardım aldıkları, temas ettikleri, o nedenle riskin fazla olduğuna ilişkin ifadeler bulunmaktadır. Her şeyden önce böyle bir genelleme, engelliler arasındaki farklı ihtiyaç ve erişilebilirlik tedbirlerini yok saymak anlamına gelmektedir. Görme kaybı, işitme kaybı olan bireyler, tekerlekli sandalye kullanıcıları, bilişsel ya da çeşitli başka yeti farkları bulunan kişilerin tek bir kalıba sokulması onların farklı ihtiyaç ve beklentilerinin de göz ardı edilmesi demektir.

3.           Öncelikle olması gereken, engelli bireylerin tek başına ve yardımsız seyahatleri önündeki engelleri ortadan kaldıracak erişilebilirlik tedbirlerini almaktır. Şu aşamada yolculuk sırasında yardım alınması ille bu yardımın fiziksel temasla yapılması anlamına gelmez. Yetkililer peki ala temas etmeden eşlik yoluyla şu an verdikleri hizmeti verebilir. Ayrıca engelli yolcuların ortak kullanılan yüzeylere çok fazla temas ettikleri doğru değildir. Engelli bireyler de tıpkı tüm vatandaşlar gibi kendi sağlığını koruyacak eldiven, maske, dezenfektan gibi önlemleri alma ve uygulama iradesine sahiptir. Bu yüzden ortak kullanılan yüzeyler konusunda zaten çok daha dikkatli olacaktır. Bir şekilde temas etse bile dezenfektan ve el yıkama gibi basit tedbirlerle bu riski kolayca bertaraf edebilir. Öte yandan bakanlık açıklaması dolaylı olarak engellilerin bireysel iradelerini yok sayarak bizleri bizler adına koruma yaklaşımlarına bir yenisini eklemektedir.

4.           Hızlı trenlerle seyahat ederek farklı bir şehirde çalışan engelli bireyler de bulunmaktadır. Bakanlık açıklaması bu yönüyle çalışma hakkının da engellenmesi ve ihlaline sebep olmaktadır. Kaldı ki, iş, turizm, akraba ziyareti veya türü nedenlerle seyahat etmesi gereken engellilerin seyahat özgürlüklerinin bu biçimde kısıtlanması hiçbir gerekçeyle açıklanabilecek bir durum değildir.

Bu talebin konusu ücretsiz veya indirimli seyahat beklentisi değildir. Bizler her vatandaş gibi anayasal bir hak olan seyahat özgürlüğümüzün kısıtlanmasını ciddi bir ayrımcılık ve hak ihlali olarak görüyor ve ivedilikle düzeltilmesini talep ediyoruz. Devletimizin engellilerin seyahatleriyle ilgili doğabilecek riskleri seyahat kısıtlaması yapmadan da kolayca giderebilecek gücü ve iradesi olduğunu biliyoruz. O nedenle TC Ulaştırma Ve Altyapı Bakanlığı’ndan bir an önce erişilebilir, güvenli, sağlıklı ve engelsiz seyahat önündeki engelleri ve kısıtlamaları kaldırarak düzeltici bir açıklama yayınlamasını bekliyoruz. Düzeltme açıklamasının bu sefer resim biçiminde değil, herkes için erişilebilirlik standartlarına uygun paylaşılmasını umuyoruz.