12. Beyaz Baston ve Erişilebilirlik Festivali bu yıl 10–11 Ekim 2025 tarihlerinde İstanbul Üniversitesi Beyazıt Kampüsü’nde Engelliler Uygulama ve Araştırma Merkezi (ENUYGAR) ev sahipliğinde gerçekleştirildi. Bu yıl “sanat” temasıyla ve #SanatınİçindeKapsayıcıBiçimde mottosuyla düzenlenen festival; sanatın, teknolojinin ve erişilebilirliğin buluştuğu bir alan sundu.

İki gün boyunca İstanbul’un farklı noktalarından ve Türkiye’nin çeşitli şehirlerinden gelen yüzlerce ziyaretçi, festival coşkusunda buluştu. Sanatçılar, kolektifler ve sivil toplum örgütleri bu yıl da Beyaz Baston ve Erişilebilirlik Festivali’ni bir paylaşım ve öğrenme alanına dönüştürdü.

Festivalimiz, 8 Ekim Çarşamba akşamı Engelsiz Erişim Derneği YouTube kanalında “Bir Yaz Daha Bitiyor Yeni Bir Festival Başlıyor” başlıklı çevrim içi etkinlikle başladı. Etkinliğe, hem Grup Gündoğarken’deki kolektif çalışmaları hem de bireysel müzik üretimleriyle tanınan Burhan Şeşen konuk oldu. Moderatörlüğünü Burak Sarı’nın üstlendiği programda, müzik, dayanışma ve üretim üzerine keyifli bir sohbet gerçekleştirildi.

10 Ekim sabahı saat 10.30’da İstanbul Üniversitesi Rektörlük Bahçesinde baston şarkıları eşliğinde gerçekleştirdiğimiz yürüyüşümüz ve erişilebilirlik sözümüzün coşkuyla söylenmesinin ardından festivalimiz başladı. Bu yıl da birbirinden farklı erişilebilir ve kapsayıcı stantlar açıldı. Her bir stant içerik açısından oldukça zengindi.

Festival alanına gelen ziyaretçiler, karşılama ve kayıt masasında gönüllüler tarafından karşılandı. Katılımcılar burada festival programı hakkında bilgi aldı, Braille ve mürekkep baskılı stant listelerini inceledi ve QR kodlarla yönlendirmelere erişti. Günün sonunda geri bildirim formlarını doldurarak festival deneyimlerini paylaştılar.

Engelsiz Erişim Derneği standında derneğin yürüttüğü çalışmalar, projeler ve erişilebilir yaşam mücadelesi anlatıldı. Katılımcılar görüş ve önerilerini paylaşarak derneğin faaliyetlerini yakından tanıma fırsatı buldu.

İstanbul Üniversitesi Engelliler Uygulama ve Araştırma Merkezi (ENUYGAR) standında merkezin akademik ve sosyal faaliyetleri tanıtıldı. Gönüllülük olanakları ve Engelli Öğrenci Birimi hakkında bilgiler paylaşıldı.

Erişilebilir Her Şey standında kültür-sanat alanında farklı engel gruplarına yönelik geliştirilen erişilebilirlik çözümleri anlatıldı. Ziyaretçiler, sosyal girişimin farklı kurumlarla yürüttüğü uygulamalı iş birliklerini dinledi.

Müzik standında durmadan sergilenen flüt, kanun, arp ve gitar performanslarıyla festival alanı müzikle doldu. İstanbul Üniversitesi Konservatuvar öğrencilerinden oluşan yaylı grubu güzel bir klasik müzik repertuarıyla bizimle oldu. Arp sanatçısı Meriç Dönük Arp’ı tanıtarak stantta ve sahne alanında performans gerçekleştirdi. Katılımcılar ses kayıt teknolojilerini inceledi ve “GarageBand” ile “Logic Pro” uygulamalarının erişilebilir biçimlerde nasıl kullanılabileceğini deneyimledi. Müzik performansı stanttaki müzisyenlerin gün sonu dinletisi için sahneye taşınmasıyla doruğuna ulaştı. 

Yemek standında festival süresince hazırlanan sürpriz lezzetler paylaşıldı. Tatların Braille harflerle birleştiği özgün sunumlar, erişilebilir gastronominin güzel bir örneğini oluşturdu.

Bilişim standında erişilebilir oyunlar, iOS ve Android uygulamaları anlatıldı, yapay zekâ araçlarına dair deneyim paylaşımı yapıldı. Katılımcılar teknolojiyi ve erişilebilirliği bir arada deneyimlediler.

Üreme sağlığı standında bu yıl dördüncü kez Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Kadın Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği Anabilim Dalı’ndan Doç. Dr. Özlem Demirel Bozkurt ve Ar. Gör. Selin Ahsun bizlerle birlikte oldu. Her yıl olduğu gibi kadın sağlığının korunmasına yönelik bilgileri bizlerle paylaşacaklardı. Maketler aracılığıyla dokunarak meme muayenesini, jinekolojik muayenede kullanılan malzemeleri ve aile planlaması için kullanılan istenmeyen gebelikten korunmaya yönelik malzemeleri erişilebilir olarak anlatıp tanıtacaklardı. Böylece görme engellilerin cinsel sağlık ve üreme sağlığına dair doğru bilgilere dokunarak ve deneyimleyerek ulaşmaları, bu konularda farkındalık kazanmaları hedefleniyordu. Üreme sağlığı standı festivalde açıldı ancak aynı gün İstanbul Üniversitesi tarafından kapatıldı. Bu durum, erişilebilir üreme sağlığı bilgisinin toplumda hâlâ konuşulmaya, anlaşılmaya ve paylaşılmaya ihtiyaç duyduğunu gösterdi.

Mimarlık ve Tasarım standında Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi tarafından yürütülen “Dokunsal Okuryazarlık” projesi tanıtıldı. Katılımcılar kil, 3D kalem ve Braille araçlarıyla dokunsal mimari uygulamalar yaptı.

Gündelik Pratik Ürünler standında günlük yaşamı kolaylaştıran erişilebilir ve yaratıcı ürünler yer aldı. Ziyaretçiler küçük ama işlevsel yardımcı araçları deneyimlediler.

Dokunsal Kolaj standında kolaj tekniği dokunsal bir boyuta taşındı. Katılımcılar farklı yüzeyleri birleştirerek kendi hikayelerini oluşturdu.

Eğitimde Görme Engelliler Derneği (EGED) standında derneğin projeleri ve erişilebilir dijital içerikleri tanıtıldı. “Engelsiz Nota” ve “Erişilebilir Dijital Matematik Kütüphanesi” çalışmaları ile ilgili bilgiler verildi.

Erişilebilir Desenler standında geleneksel ağaç baskı sanatı tanıtıldı. Katılımcılar “yazmacılık” olarak da bilinen bu el sanatını deneyimleyerek bez çantalar üzerine baskılar yaparak geçmişle bugünü buluşturdu.

Dokunarak Okuma-Yazma ve Braille standında Braille’in günlük yaşamda kullanım alanları paylaşıldı. Katılımcılar etiketleme yöntemlerini öğrendi, Braille daktilo ve tabletle yazı denemeleri yaptı.

Çocuk oyun alanında minik misafirler eğlenceli oyunlar ve etkinliklerle keyifli anlar yaşadı..

Erişilebilir Çocuk Eğitimi Materyalleri standında puzzle’lar, eşleştirme oyunları ve çocuk kitapları erişilebilir olarak gösterildi. Katılımcılar çocuklarla birlikte eğlenerek erişilebilir öğrenme materyallerini deneyimledi.

Makrome standında el emeğiyle üretilmiş süs eşyaları ve aksesuarlar yer aldı. Katılımcılar düğüm tekniklerini öğrenerek kendileri ürün yapmayı deneyimlediler.

Körüz Biz Derneği standında körcül yaşam üzerine sohbetler yapıldı. Ziyaretçiler etkileşimli etkinliklerle Derneği daha yakından tanıdı.

Oyun standında erişilebilir akıl oyunları tanıtıldı. Katılımcılar Braille uyarlamalarıyla oyun oynayarak eğlenceli bir öğrenme deneyimi yaşadı.

Takı standında temel tekniklerle üretilmiş el yapımı takılar gösterildi. Katılımcılar kendi takılarını yaparak festivalin ruhunu taşıyan eserler ortaya çıkardı.

İstanbul Üniversitesi Seramik standında, ENUYGAR Sanat Atölyesi’nin yürüttüğü atölyelerde seramik çamuruyla uygulamalar yapıldı. Katılımcılar çamurun dönüşümünü deneyimleyerek sanatın dokusunu hissetti.

Bağımsız Hareket standında baston tamiri, yön bulma, zihinsel haritalama ve duyusal farkındalık konularında uygulamalar yapıldı. Katılımcılar bağımsız hareketin temel ilkelerini deneyimleyerek öğrendi.

Marangozluk ve Tamir standında kör marangoz Sadık Kılıç yürütücülüğünde körlerin marangozluk ve tamir işlerinde kullandıkları erişilebilir yöntemler paylaşıldı..

WeWALK standında akıllı baston teknolojisi tanıtıldı. Katılımcılar sesli asistan, engel algılama ve navigasyon özelliklerini deneyimledi; ayrıca erişilebilir makyaj uygulamasıyla kapsayıcı bir makyaj deneyimi yaşadı.

İroni Seramik standında yüksek kontrastlı ve Braille rölyefli seramik ürünler sergilendi. Katılımcılar kırmızı çamurla dokunsal yüzeyler oluşturarak erişilebilir sanatın bir parçası oldu.

İstanbul Tıp Öğrencileri Birliği’nin yürüttüğü ilk yardım standında temel ilk yardım uygulamaları anlatıldı. Katılımcılar CPR, Heimlich manevrası ve yaralı taşıma tekniklerini uygulamalı olarak öğrendi.

SEBEDER standında kültür-sanat alanında erişilebilirlik çözümleri anlatıldı. Ziyaretçiler betimleme deneyimlerine katılarak görsel dünyanın sözcüklerle yeniden kurulmasına tanıklık etti.

TEV İnanç Lisesi El İşi standında öğrenciler el emeğiyle hazırlanmış örgü ürünleri sergiledi. Katılımcılar, kabartma resimler ve üç boyutlu çalışmalarla erişilebilir sanat üretiminin parçası oldu.

GETEM standında sesli kitap kütüphanesi tanıtıldı. Katılımcılar bilgi yarışmalarına katıldı ve Braille materyalleri inceledi. Bu yıl ilk kez GETEM tarafından yaptırılan üzerinde Braille olarak yazı yazan erişilebilir bardakları birlikte inceledik.

Yunan Halk Dansları atölyesinde katılımcılar Yunan danslarının ritim ve figürlerini öğrendi. Dans hareketleri erişilebilir olarak anlatıldı ve uygulandı..

Braille ile Ortak Değerler standında cesaret, dayanışma ve umut gibi kavramlar Braille alfabesiyle ifade edildi; ziyaretçiler ortak değerleri dokunarak hissetti.

İstanbul Üniversitesi Psikolojik İlk Yardım standında psikolojik destek süreçlerinin temel adımları paylaşıldı. Katılımcılar güvenli dinleme, duyguları anlama ve yönlendirme becerilerini öğrendi.

Turkish Technology Havacılıkta Erişilebilirlik standında Ajet’in erişilebilirlik uygulamaları tanıtıldı. Katılımcılar Braille menüleri inceledi, uçak ekipmanlarını deneyimledi ve dijital erişim araçlarını test etti.

İklim-Ekoloji-Oyun standında çevre ve ekolojik denge temalı oyunlar oynandı. Katılımcılar, sürdürülebilirlik bilincini eğlenerek öğrenme fırsatı buldu.

Sosyal medya alanında festivalin iki günü boyunca röportajlar, fotoğraf ve video çekimleri yapıldı. Etkinlik YouTube canlı yayınlarıyla alanda olamayanlara da ulaştı.

Her yıl olduğu gibi bu yıl da festival, erişilebilirliğin bir gün ya da yalnızca iki günden ibaret olmadığını; her alanda, her üretimde, her temas noktasında yeniden inşa edilmesi gereken bir anlayış olduğunu hatırlattı. Erişilebilir bir dünyanın, birlikte ürettiğimiz her festivalde biraz daha mümkün olduğunu görüyoruz. 13. Beyaz Baston ve Erişilebilirlik Festivali’nde buluşmak üzere.

Teşekkürler!

Bu yılki Beyaz Baston ve Erişilebilirlik Festivali’nin gerçekleşmesinde bizlere maddi katkılarıyla destek olan WeWALK’a, Songül Atay Evren’e, Sırrı Mete Erna’ya, Fındıklı Rotary Kulübüne, Mahmut Öztürkler’e, Şenay Akkaya’ya ve ismini sayamadığımız tüm kişi ve kurumlara içten teşekkür ederiz…

Festivalin hazırlık sürecinden son güne kadar gönüllü olarak emek veren İstanbul Üniversitesi’ne, ENUYGAR Merkezine, İstanbul Üniversitesi Tıp Öğrencileri Birliği kulübüne, İstanbul Üniversitesi Psikoloji kulübü öğrencilerine, festival boyunca bizlere gönüllü olarak destek veren İstanbul Üniversitesi öğrencilerine, Boğaziçi Üniversitesi ED200 dersi öğrencilerine, TEV İnanç Lisesinden Banu Han Şahinbay’a ve öğrencilerine, Boğaziçi Üniversitesi Teknoloji ve Eğitim Laboratuvarı GETEM’e, Ege Üniversitesi’nden Doç. Dr. Özlem Demirel Bozkurt ve Ar. Gör. Selin Ahsun’a, Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi’nden Prof. Dr. Esen Gökçe Özdamar’a, Mimar Sinan Üniversitesi’nden Dr. Öğr. Üyesi Aylin Ayna’ya, Türk Alman Üniversitesi’nden Doç Dr. Başak Kaptan Şiray’a, Batman Üniversitesi’nden Özgül Kahraman’a, İstanbul Teknik Üniversitesi’nden Eli Bensusan’a, Yelda Erdoğan’a, Pınar Yavuz’a, Ali Dinç’e, Meriç Dönük’e, Rümeysa Çakır’a, Dicle Dilan Özmen Kaya ve başta festival komitesi olmak üzere tüm Engelsiz Erişim Derneği üyelerine içten teşekkür ederiz.