İdare Mahkemesi Ayrımcılık Dedi

T.C.

ANKARA

23. İDARE MAHKEMESİ

ESAS NO: 2023/637

KARAR NO : 2023/1862

UYAP Bilişim Sistemindeki bu dokümana http://vatandas.uyap.gov.tr adresinden I0xC6eZ - X1uIZz7 - WIF/zfh - ZqY9Rs= ile erişebilirsiniz.

DAVACI : Kültür ve Turizm Bakanlığı

VEKİLLERİ: 1- Av. Emine Melike İnce

2- Av. Nalan Ebrar Özcan

DAVALI: Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu Başkanlığı

VEKİLİ: Av. Berkant Göçer

MÜDAHİL (DAVALI) : Görme Engelli Evrensel Hukukçular Derneği

VEKİLİ: Av. Olgun Yılmaz

DAVANIN ÖZETİ: Davacı tarafından, 6701 sayılı Kanun'un 3. Maddesinde belirtilen ayrımcılık yasağını ihlal ettiği gerekçesiyle aynı Kanun'un 25. maddesi uyarınca 10.000,00-TL idari para cezası ile cezalandırılmasına ayrımcılık yasağı ihlali yapıldığına ve kararın kamuoyuna duyurulmasına ilişkin Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu 1. Dairesinin 07/10/2021 tarih ve 2021/253 sayılı kararının; 6279 sayılı Kanun'da eserlerin derleme mükellefleri tarafından derlenip elektronik ortama aktarılarak bir nüshasının görme engellilerin hizmetine sunulması amacıyla Elektronik Yayın Derleme Sisteminin (EYDeS) kurulduğu, EYDeS üzerinden derlenen eserlerin görme engelli ve diğer kullanıcıların hizmetine sunma yükümlülüğünün yanında eser/hak sahiplerinin fikri haklarını koruma yükümlülüğünün de bulunduğu, eserler üzerinde telif hakları sebebiyle sınırsız tasarruf hakkının bulunmadığı, 5846 sayılı Kanun Ek 11. maddesinin bu duruma çoğaltma hakkı istisnası getirdiği ancak umuma iletim hakkı bulunmadığı, görme engelli kullanıcılara pozitif ayrımcılık uygulamaları niteliğinde kullanım hakları sağlandığı, Milli Kütüphane içerisinde yer alan Konuşan Kitaplık biriminin sadece sesli kitap hizmeti sunmadığı ayrıca görme engelli kullanıcıların talep ettikleri eserlerin bir kopyasını sağladığı ileri sürülerek iptali istenilmektedir.

SAVUNMANIN ÖZETİ : Derleme mükelleflerinin basılı eserlerin birer nüshasını eksiksiz bir şekilde EYDeS'e yüklemediği, bu sebeple görme engelli bireylerin hizmetine tüm basılı eserlerin sunulmadığı, ayrımcılık yasağının ihlal edildiği, 6279 sayılı Kanun ve Yönetmeliği gereğince basılı eserlerin derlenip düzenlenerek görme engelli bireylerin hizmetine uygun şekilde sunulması hususunda davacı idarenin yükümlü kılındığı, Anayasa ve Türkiye'nin taraf olduğu Uluslararası Sözleşmeler dikkate alınarak tesis edilen dava konusu işlemin hukuka uygun olduğu belirtilerek davanın reddi gerektiği savunulmaktadır.

MÜDAHİL BEYANININ ÖZETİ: Derleme mükelleflerinin telif haklarının ihlal edileceği endişesiyle eserleri EYDeS platformuna yüklemekten kaçınmasının davacı idarenin sorumluluğunu ortadan kaldırmadığı, hizmetin sadece Ankara ili sınırları içerisinde yaşayan görme engellilere sunulmasının eşitlik ilkesine aykırı olduğu, Konuşan Kitaplık biriminin

T.C.

ANKARA

23. İDARE MAHKEMESİ

ESAS NO: 2023/637

KARAR NO : 2023/1862

UYAP Bilişim Sistemindeki bu dokümana http://vatandas.uyap.gov.tr adresinden I0xC6eZ - X1uIZz7 - WIF/zfh - ZqY9Rs= ile erişebilirsiniz. kişiler ve özel hukuk tüzel kişileri hakkında bin Türk lirasından on beş bin Türk lirasına kadar idari para cezası uygulanır." hükmüne yer verilmiştir.

Dava dosyasının incelenmesinden; görme engelli şikayetçi M.K.'nın CİMER üzerinde yaptığı 04/07/2020 tarih ve 2003096807 sayılı başvuru ile bir görme engelli birey olarak kitaplara erişimde sıkıntı yaşadığı iddiasıyla başvuruda bulunduğu, davacı idarenin 11/08/2020 tarihinde; "...telif koruması devam eden eserlerin, 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamında herhangi bir hak ihlaline sebebiyet vermeden görme engelli kullanıcılarımızın hizmetine sunulabilmesi için çalışmalar sürdürülmektedir." şeklinde cevap verdiği, akabinde şikayetçi M.K.'nın 08/04/2021 tarihinde davalı idareye yaptığı şikayetinde özetle; "Görme engelli bir birey olarak basılı eserlerin elektronik kopyalarına erişmekte zorluklar yaşadığını, 6279 sayılı Kanun ile yayınevleri tarafından basılı eserlerin elektronik kopyalarının Milli Kütüphaneye iletileceği ve iletilen bu kopyaların görme engellilerin hizmetine sunulacağı yönünde bir düzenleme yapıldığını, ancak muhatap tarafından telif haklarının korunması gerekçesiyle yayınlanan tüm basılı eserlerin bir elektronik kopyasının kendisine verilmediğini, idarenin yükümlülüklerini yerine getirmediğini, temel hak ve özgürlüklerinin ihlal edildiğini" iddia ettiği, davalı idarenin görüş istemi üzerine Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğünün 18/05/2021 tarihli ve 1393051 sayılı yazısı ile, "Derleme mükelleflerinin telif hakkı ihlali endişesi ile EYDeS'e eserlerin elektronik kopyalarını yüklemediği, bu sebeple EYDeS'te elektronik eser sayısının az olduğu, sisteme yüklenen elektronik eserlerden görme engelli kullanıcıların talep etmesi halinde taraflarına ücretsiz bir elektronik kopyasının gönderilebileceği ancak telif hukukundan kaynaklı uzaktan erişim sağlanamayacağı" cevap vermesine müteakip erişilebilirliğin sağlanmayarak kültürel yaşama katılım hakkını kullanmada ayrımcılık yasağı ihlali yapıldığına, 10.000,00-TL idari para cezası uygulanmasına ve kararın kamuoyuna duyurulmasına ilişkin Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu 1. Dairesinin 07/10/2021 tarih ve 2021/253 sayılı kararının verildiği, anılan kararın davacı idare tarafından iptali istemiyle bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.

6279 sayılı Çoğaltılmış Fikir ve Sanat Eserlerini Derleme Kanunu'nun 'Tanımlar' başlıklı 3.maddesinde, "(1) Bu Kanunda geçen; ...b) Derleme kütüphanesi: Bu Kanun uyarınca, derlenen çoğaltılmış fikir ve sanat eserlerinin gönderildiği kütüphaneleri, (...) ifade eder." hükmü; 'Derleme nüshalarının sayısı ve gönderileceği kütüphaneler' başlıklı 8. maddesinde, "(1) Derleme nüshalarının sayısı ve gönderileceği kütüphaneler şunlardır: ...d) 4 üncü maddenin (a), (b), (g) ve (ğ) bentlerinde belirtilen eserlerin 5/12/1951 tarihli ve 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanununun ek 11 inci maddesi uyarınca hizmete sunulmak amacıyla, elektronik ortama aktarılan bir nüshası görme engellilerin hizmetine sunulmak üzere Millî Kütüphaneye gönderilir." hükmü; 'Türkiye Cumhuriyeti sınırları içinde derlenecek eserler' başlıklı 4. maddesinde, "(1) Türkiye Cumhuriyeti sınırları içinde basılan veya çoğaltılan, aşağıda belirtilen her türlü eser, bu Kanun kapsamında derlenir: a) Kitap, kabartma harfli kitap, kitapçık, ansiklopedi, albüm, atlas ve nota gibi tek başına ya da bir takımın veya bir dizinin parçası niteliğinde olan ayrı yayımlanmış eserler. b) Gazete, dergi, yıllık, bülten, takvim gibi süreli yayınlar. (...) d) Her türlü bilgisayar, müzik ve video cihazlarında kullanılmak üzere üretilmiş ses, görüntü ve veri içeren optik ve manyetik ortamlara kaydedilerek çoğaltılmış eserler. (...) g) Yurt dışında basımı veya çoğaltımı yapılarak, yurt içinde satışı ve dağıtımı yapılan eserler. ğ) Elektronik ortamda üretilerek kullanıma sunulmuş elektronik yayınlar." hükmü; 'İdari para cezası' başlıklı 10. Maddesinde ise, "(1) Bu Kanunda yer alan sorumluluklarını yerine getirmeyen derleme mükelleflerine,

T.C.

ANKARA

23. İDARE MAHKEMESİ

ESAS NO: 2023/637

KARAR NO : 2023/1862

UYAP Bilişim Sistemindeki bu dokümana http://vatandas.uyap.gov.tr adresinden I0xC6eZ - X1uIZz7 - WIF/zfh - ZqY9Rs= ile erişebilirsiniz.

Açıklanan nedenlerle; Davanın reddine,

1. Aşağıda dökümü yapılan 381,00 TL yargılama giderinin davacı üzerinde bırakılmasına,

2. Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca duruşmalı işler için takdir edilen 20.900,00-TL vekalet ücretinin davacı tarafından davalı idareye ödenmesine,

3. Müdahil tarafından karşılanan ve aşağıda dökümü yapılan 247,90 TL yargılama giderinin davacı tarafından müdahile ödenmesine,

4. Artan posta ücretinin kararın kesinleşmesinden sonra davacı ve müdahile iadesine,

5. Kararın tebliğinden itibaren 30 gün içerisinde Ankara Bölge İdare Mahkemesine istinaf yolu açık olmak üzere, 31/10/2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.

YARGILAMA GİDERLERİ (DAVACI): Posta Gideri : 381,00 TL

TOPLAM: 381,00 TL

YARGILAMA GİDERLERİ - (Müdahil) : Başvuru Harcı : 80,70 TL

Posta Gideri: 184,00 TL

TOPLAM: 247,90 TL