MS Word Kullanırken, JAWS İçinde Konuşma Düzenlerini Ayarlama

MS Word Kullanırken, JAWS İçinde Konuşma Düzenlerini Ayarlama

Merhabalar, Zaman zaman JAWS Programının Yalnızca Altı çizili, veya koyu yazılmış metinleri seslendirmesini isteyebilirsiniz. Böyle zamanlarda Konuşma düzeni değişikliği yapmanız gerekecektir. Bu yazıda, bu değişikliğin nasıl yapılacağı, ve bir düzenin nasıl değiştirileceğini anlatacağız.

Bu anlatım öncesinde şunu not edelim. İnsert+V tuşlarına basarak, “JAWS Seçeneklerini Ayarla” bölümüne girdiğimizde,oklar Yardımıyla veya S harfine Basarak Sitil Değişiklikleri öğesini bulduğumuzda, boşluk çubuğuyla değiştirebileceğimiz bu öğenin 3 düzeyi olduğunu görürüz. varsayılan olarak sitil  değişikliklerinin söylenmesi kapalıdır. Yani metin içinde dolaşırken, Yazı tipi, ve altı çizili koyu gibi özellikler JAWS tarafından kullanıcıya seslendirilmez. Eğer yazı içinde ince ayar yapmayacaksanız ve yalnızca okuma amaçlı bir kullanım söz konusuysa bu düzey sizin için yeterli olacaktır.

İkinci düzey “Her zaman Söylenir” durumudur. Bu durumda ise yazıdaki her değişiklik ve tüm yazı tipi özelliklerindeki değişiklikler söylenir. Detaylı bir okuma yapıyorsanız, bu da sizin için yararlı olabilir. Ancak yalnızca altı çizili, veya yalnızca koyu yazılı bir şeyin söylenmesini istiyorsanız, bu durumda üçüncü düzeyi seçmeniz gerekecektir:”Yalnızca düzen tarafından saptanır”. Bunu seçtiğinizde ise mevcut konuşma düzeninizi dilediğiniz özelliği söyleyecek biçimde ayarlamanız ve değiştirmeniz gerekecektir.

Aşağıda Bir düzenin altı çizili bir metni nasıl söyleyecek şekilde değiştirileceğini adım adım göreceğiz. Bu işlemi MS Word programında ve JAWS12 türkçe sürümünü kullanarak yapacağımızdan, ayarları uygulamak için bu konfigürasyonda olduğunuzdan emin olun.

·MS Word Programını Açın.

·İnsert+F2 tuşlarıyla “JAWS Yöneticisi Çalıştır” iletişim kutusunu açın ve A harfine basarak “Ayar Merkezi” öğesini seçerek girişe basın.

·Yazma alanına “Düzeni Değiştir” yaın.

·Bir kez aşağı yön tuşuna bastığınızda aradığınız düzeni değiştir… öğesi karşınıza çıkacaktır. Girişe basın.

·Karşınıza mevcut konuşma düzenlerinin bulunduğu bir iletişim kutusu çıkacaktır. İlk gelen alan, bu düzenlerin listesinin bulunduğu bir seçim kutusudur. Oklar yardımıyla klasik düzeni seçin. Bu üzende normal olarak hiçbir yazı tipi değişikliği okunmaz. Ancak biz altı çizili öğelerin seslendirileceği biçimde bu düzeni değiştireceğiz.

·Bir kez taba bastığınızda, düzen tarifinin İngilizce olarak yazdığı alan karşınıza çıkacaktır. Bir kez daha taba basarak, “Seçilen Düzeni Düzenle” dümesine ulaşın ve boşluk çubuğuna basın.

·Karşımıza çok sayfalı bir iletişim kutusu açılacaktır. Bu sayfaları detaylarıyla başka bir yazıda inceleyeceğiz. Ancak bu yazının konusu olarak, ctrl+Tab tuşlarına basarak özellikler sekmesine ulaşın.

·4 kez taba basarak Ekle düğmesini bulun ve ara çubuğuna basın. Böylece altı çizili koyu gibi özellikleri göreceğimiz noktaya ulaşıyoruz.

·Yön tuşları yardımıyla Altı çizili onay kutusunu bulup ara çubuğuna basın. Not: burada birden fazla özelliği de ara çubuğuyla işaretleyebilirsiniz.

·İşaretleme sonrasında girişe basın

·Karşımıza davranış seç bölümü gelecektir. Yön tuşları yardımıyla mevcut seçenekler arasında dolaşabilirsiniz. Mevcut seçenekler, “Öğeyi Söyle, Öğe metnini konuşmacı kullanarak söyle, ses çal, Öğe metnini farklı dilde oku, ve yok say” seçim düğmeleridir. Bu seçenekler, JAWS’ın altı çizili bir metinle karşılaştığında ne yapacağını belirler. Biz öğeyi söyle seçim düğmesini oklar yardımıyla bulalım ve girişe basalım.

·Ses etiketi seçmemiz istenen bir bölüm daha karşımıza çıkacaktır. Bu bölümde herhangi bir değşiklik yapmadan girişe basın.

·Üçüncü bölümde isteğe bağlı metin girişi yazabileceğiniz bir alan karşınıza gelecektir. Buraya dilerseniz, altı çizili yerine söylenmesini istediğiniz başka bir metin girebilirsiniz. Böyle bir şey yazmazsanız, JAWS varsayılan olarak altı çizili bir şeyle karşılaştığında altı çizili diyecektir. Bir şey yazmadan girişe basın.

·Böyleca altı çizili söyleme özelliğini de buraya eklemiş olduk. Tab tuşuna basarak tamam düğmesini bulun ve ara çubuğuna basın.

·Tamam yaptığınızda, düzeni düzenleme işlemini bitirmiş oldunuz. Tab tuşuna basarak düzeni kaydet öğesini bulun ve ara çubuğuna basın. Böylece JAWS “Clasic (değiştirilmiş) adında yeni bir düzen oluşturacaktır.

·Bu alanda tab ile dolaşarak, Seçilen düzeni Farklı Kaydet, Seçilen Düzeni Sil,, Yeni Düzen oluştur gibi diğer düğmeleri de görebilirsiniz. Taba basarak Tamam düğmesini bulun ve ara çubuğuna basın.

·Otomatik olarak karşınıza bir onay iletişim kutusu açılacaktır. Ses Profili Clasic (değiştirilmiş) öğesini MS Word için varsayılan düzen yapmak isteyip istemediğiniz sorulacaktır. Bu soruya tab ile evet düğmesini  bulup ara çubuğuna basarak olumlu yanıt verin.

·Artık ayar merkezine geri döndünüz. Tekrar tab ile ok düğmesini bulun ve ara çubuğuna basın.

·MS Word programına geri dönmüş oldunuz. Bu alanda JAWS doğrudan altı çizili bir metni size seslendirmiyor olabilir. İnsert+V tuşlarına basın ve S ile sitil değişiklikleri bölümünü bulun.

·Ara çubuğuna basarak “yalnızca düzen tarafından saptanır” düzeyini seçin ve girişe basın.

·MS Word içinde “Bu bir Denemedir”. Cümlesini yazın ve “bir” kelimesinin altını çizin. Bunun için Bir kelimesini seçtikten sonra Ctrl+Shift+A tuşlarına basabilirsiniz. Ardından bu cümleyi kelime kelime okutun. “Bir” Sözcüğüne geldiğinizde, JAWSın altı çizili olduğunu belirteceğini göreceksiniz. Eğer belirtmezse, sitil değişiklikleri bölümünden tekrar “yalnızca düzen tarafından saptanır” öğesini ara çubuğuyla seçerek girişe basın.

Not: değiştirdiğiniz düzen JAW kullanıcı klasörünüz içinde,”clasic (değiştirilmiş).sf” adıyla saklanır. Bu dosyayı başka bilgisayarlara da taşıyabilirsiniz. İlgili dosyayı sırasıyla başlat menüsü, programlar, Jaws, ve explore JAWS veya JAS’a göz at alt menülerine girdikten sonra, “Explore My Settings” veya “Kullanıcı Klasörüme göz at” bölümüne girerek yapıştırabilirsiniz.

Ardından bu düzene geçmek için, JAWS ayar merkezini açmanızı takiben, yazma alanına Düzeni değiştir yazmanız, aşağı ok çıkıyla gelen öğe üzerine ara çubuğuna basarak, seçim kutusundan kullanıcı kasörünüze yapıştırdığınız veya daha önce oluşturduğunuz düzeni seçmeniz gerekecektir. Daha sonra tamam düğmesine basmayı ve gelen soruya evet demeyi unutmayın.