Soru ve Cevaplarla Dokunmatik Cihazların Erişilebilir Kullanımı

merhaba değerli arkadaşlar, gruplarımızda ben ve benim gibi dokunmatik cihazları kullanan arkadaşlarımız fazla sayıda.
ancak, bu cihazlara temkinli yaklaşan, kullanımını imkansız gören, buldukları ilk symbian tuşlu telefona yüzlerce lira para ödeyen arkadaşlarımız, kardeşlerimiz de var.
hal böyle olunca benim de aklıma cihaz kullanımlarıyla ilgili teknik bilgilere girmeden soru ve cevaplar şeklinde bir tereddüt giderme klavuzu olarak adlandırabileceğim bir yazı hazırlamak geldi.
aşağıda zaman zaman bana sorulan, dokunmatik cihaz kullanmadan önce benim kafama takılmış ve işin içinden çıkamadığım sorular ve bunlar için düzenlediğim yanıtlar bulunmaktadır.
umarım yeni başlayacak arkadaşlarımıza tereddütlerini gidermede bir nebze de olsa katkı sağlamış olurum.
soru: bir görmeyen olarak android bir cihaz mı almalıyım, i os bir cihaz mı almalıyım?
cevap: bizim tuşlu cihazlardan alışık olduğumuz ve temel telefon işlevleri olarak adlandırabileceğimiz işleri her iki sistemle de erişilebilir şekilde yapabilmekteyiz.
apple, erişilebilirlik işinin öncüsü durumunda olduğundan i os sistemli cihazlar erişilebilirlik adına bir kaç adım önde gitmektedir.
buna karşın, android cihazlar da her bütçeye hitap edebilecek düzeyde çeşitliliğe sahiptir.
ayrıca her yeni sürümde erişilebilirlik adına gelişmeler devam etmektedir ve edecektir.
sonuç olarak: kişinin kullanım alışkanlıkları, bütçe durumu cihaz alımında önemli etken olmalıdır.
bütçe anlamında sıkıntısı olmayan ve mümkün olan en erişilebilir sistemi kullanmak isterim diyenler i os, zaman zaman sorunlar yaşasam da bir şekilde halledebilirim, araştırırım fazla da para veremem diyenler için de android güzel bir alternatif olabilir.
soru: bir gören yakınımın cihazını elime aldım.
cihazı incelerken ekrana dokunmamla cihaz bir yerlere girdi.
bu kadar hassas bir cihazda ve dümdüz bir ekranda biz nasıl işlem yapabiliriz?
cevap: ekran okuyucusu aktif edilmemiş bir dokunmatik cihazda ekran kilitli değilken ekrana dokunulduğunda seçenekler aktif olacaktır ve bu normal bir durumdur.
çünki görenler ekrandaki simgelerin yerlerini gördüklerinden üzerine dokunduklarında o simgeyi aktifleştirmiş, yani tıklamış olurlar.
bu aşamada bizler için tasarlanmış ekran okuyucu sistemler devreye girmektedir.
ekran okuyucu aktif edildikten sonra kapatılana kadar o cihaz görenlerin kullanım şeklinden çıkarak ekran okuyucumuza özel parmak hareketi kısa yollarının devreye girdiği bir hal alır.
bu haliyle ekran okuyucular hakkında bilgi sahibi olmayan bir gören cihazı kullanamayacaktır ve cihazının donduğunu, işlem yapmadığını, ağırlaştığını düşünebilir.
soru: dümdüz bir ekran üzerinde aradığım bir seçeneği nasıl bulacağım?
parmağımla tek tek ekran üzerinde bir simgeyi aramak dışında bu işin bir kolay yolu yok mudur?
cevap: elbette ki var.
gerek i os sistemlerde, gerekse de android sistemlerde tek parmakla sağa ya da sola doğru fiske ya da süpürme dediğimiz hareket iş görmektedir.
bu hareketi ekranın her hangi bir yerinde yapmaya başladığımızda tıpkı tuşlu cihazlardaki menüde gezer gibi seçenekleri gezebiliriz.
sağa doğru ilerlediğimizde ileri, sola doğru ilerlediğimizde de geri doğru gelmiş oluruz.
her fiske hareketinde cihazımız bize bir simgenin adını okur.
aradığımız şeyi duyduğumuzda da ekranın yine her hangi bir noktasına çift dokunduğumuzda o seçeneği açmış oluruz.
cihazı kullandıkça da ekran üzerinde hangi seçeneğin ekranın ne taraflarına doğru denk geldiği konusunda tecrübe kazanılacaktır.
örneğin: pil düzeyi, saat gibi çeşitli seçeneklerin okutulabildiği bildirim merkezi genelde ekranın üst kısmında cihazı kulağımıza koyduğumuz bölümün biraz altında bulunuyor.
bu ve bunun gibi bilgiler cihazlar kullanıldıkça öğreniliyor.
soru: cihazı aldım.
yavaş yavaş alışmaya da başladım ama daha detaylı parmak hareketlerini nasıl öğrenebilirim?
cevap: android cihazlarda talk back ayarları içinde erişilebilirlik eğiticisini başlat seçeneğine girildiğinde tüm parmak hareketlerinin anlatıldığı, alıştırmalar yapabileceğiniz bölüme ulaşabiliyorsunuz.
i os sistemlerde de voice over denemeleri seçeneğiyle tüm parmak hareketlerini deniyor, ne işe yaradıklarını öğrenebiliyorsunuz.
hareketin bir karşılığı yoksa bir şey seslendirilmezken, bir karşılığı varsa da yaptığınız hareketin uygulanması durumunda ne olacağı açıklanıyor.
soru: bu akıllı cihazlarla tuşlu cihazlarımla yaptığım mesaj okuma ve telefon işlerim dışında neler yapabilirim?
her iki platformdaki cihazlarla aşağıdaki işlemler yapılabilmektedir.
mail okuma yazma yanıtlama gibi e posta işlemleri, haber okuma, internet üzerinden radyo dinleme ve tv izleme, facebook, twitter gibi sosyal ağları kullanma, youtube üzerinden video izleme ve müzik dinleme, whatsapp, viber gibi popiler mesajlaşma uygulamalarını kullanma, uygulama mağazalarından ilgi alanlarımıza göre çeşitli uygulamalar indirme ve gerektiğinde bu uygulamaları cihazdan kaldırabilme...
bunlar ve daha pek çok işlemler bu cihazlarla gerçekleştirilebiliyor.
soru: cihazımdaki ekran okuyucuyu nasıl aktif ettirebilirim?
açıldığında türkçe konuşur mu?
cevap: her iki sistemde de ekran okuyucunun bulunduğu yer ayarlar altındaki erişilebilirlik menüsüdür.
i os sistemlerde voice over; android sistemlerde de google talk back ekran okuma uygulamaları bulunuyor.
google metin okuma özelliğine türkçe ses eklenmesiyle birlikte android kullanıcıları dil ve giriş ayarları içindeki metinden sese seçeneğinden tercihli tts motoru ayarını google tts yapıp google tts ayarlarındaki dili de türkçe türkiye şeklinde ayarladıklarında cihaz türkçe sesle konuşacaktır.
ayrıca s 5 ve sonrası samsung cihazlardaki samsung tts seçeneğinde de türkçe bayan sesi bulunmaktadır.
i os sistemlerde ise voice over açıldığında cihaz vocalizer yelda sesiyle konuşmaya başlayacaktır.
soru: bu cihazlarda kelime kelime, satır satır, karakter karakter okutabilme gibi ayarlar var mıdır?
cevap: evet vardır.
i os sistemlerde rotor adı verilen parmak hareketiyle bu seçenekler ayarlanırken, android sistemlerdeki ayrıntı düzeyi seçenekleriyle bu ayarlar yapılabilmektedir.
soru: akıllı telefonlar da, tabletler de aynı sisteme sahip ve aynı işlevleri yapabiliyorlarsa ben hangisini tercih etmeliyim?
cevap: akıllı cihazlarda şarj süresi kullanım alışkanlıklarına göre kısalabilmekte ya da artabilmektedir.
cihazlarından ağırlıkta internet amaçlı yararlanmayı düşünenler için tabletler iyi olabilir.
telefon ağırlıkta ve zaman zaman net kullanırım diyenlere de akıllı telefon olabilir.
bütçe uygunsa her ikisi de tercih edilip duruma göre kullanılabilir.
soru: cihaza uygulama yüklemek için bir hesap oluşturmam şart mıdır?
cevap: android cihazlara google play üzerinden uygulama yükleyebilmek için bir gmail hesabıyla oturum açmanız yeterlidir.
ayrıca bir hesap almanıza gerek yoktur.
i os sistemler için ister ücretli, ister ücretsiz bir şey yükleyebilmek adına bir apple kimliği oluşturmanız gerekmektedir.
soru: kıredi kartı bilgilerimi mutlaka vermem gerekiyor mu?
cevap: ücretli bir uygulama almayı düşünmüyorsanız vermeyebilirsiniz ve apple kimliğini ücretsiz olarak oluşturursunuz.
android için de gmail hesabıyla oturum açtığınızda her hangi bir ücretli alım yapmadığınız sürece size kart bilgileri sormaz.
google play üzerinde türkcell mobil ödeme kullanarak da kart bilgileri girmeden alışveriş yapabilirsiniz.
tereddütleri gidermek adına ilk etapta aklıma gelen soru ve yanıtlar bu şekildedir.
kafa karışıklığına yol açmamak adına ayrıntılı cihaz kullanımlarına dair bilgiler vermek yerine, her iki sistemde de ortak olabilecek faydalı bilgileri derlemeye çalıştım.
umarım faydalı olur